70634

III. Statut: Powstał jako wynik Unii Lubelskiej w 1569 r., w związku z postulatami zbliżenia systemów prawnych Korony i Litwy. Poprawa II Statutu.

Poprawa II Statutu została zaprojektowana już w 1569 r. - tak bardzo widoczne były różnice między tymi prawami. Powołano komisję do poprawy (deputatów), którzy mieli uzgodnić ustrój wewnętrzny Polski i Litwy.

W 1588 r. na Sejmie (na którym me pojawili się Litwini) Koroniarze uchwalili III Statut Litewski, zachowujący w pełni odrębność systemu prawnego Litwy (nie doszło do unifikacji statutów polskiego i litewskiego, ponieważ Litwini nie zamierzali pozbywać się poczucia odrębności narodowej - Litwini w odrębności prawa sądowego upatrywali ważnego elementu zachowania odrębności narodowej).

A. Rotundus również pracował nad tym Statutem Wstęp był pisany przez kanclerza Sapiehę, który podkreślał w nim ideę państwa prawnego, którego celem jest obrona wolności, praw obywatelskich, a władca jest posłuszny prawu.

Mamy tam pochwałę wolności jako sprawy najdroższej człowiekowi, za którą warto nawet oddać życie.

III Statut stanowi kolejny krok naprzód, jednak pomiędzy II a III różnice nie SA tak widoczne jak pomiędzy I a II

W Statucie tym widać wyraźne wpływy prawa polskiego - zrealizowano myśl Modrzewskiego o karze za mężobójstwo (kara śmierci niezależnie od stanu winnego - w przypadku zbrodni umyślnej).

III Statut przetrwał do 1840 r.

We wszystkich Statutach wyraźnie pojawia się proces publiczno-skargowy. W Statucie I - 20 przypadków karanych śmiercią; w Statucie II - 60 kar śmierci, w Statucie III - już 100 przypadków kary śmierci.

Mimo takiego zaostrzenia systemu karnego w Statutach znajdujemy elementy humanitarne, np. dolna granica wielu 16 lat dla karalności. W III Statucie - sąd w rzeczach wątpliwych skłonniejszy miał być do stosowania zasady in dubio pro reo; ponadto ludzie ubodzy mogli uzyskać dostęp do adwokata z urzędu

Statuty w zasadzie były prawem wspólnym dla ludzi wszystkich stanów, z wyjątkiem duchowieństwa i mieszczan na prawie magdeburskim. W uproszczeniu - odnosiły się do szlachty i chłopów, co nie znaczy, że doszło do równouprawnienia - w treści statutów obie grupy potraktowane były oddzielnie

Prawo posiłkowe

Prawo posiłkowe - system prawa, który stosujemy, jeżeli napotykamy lukę w prawie.