Bardzo ważną role odgrywa w tym procesie ocena stosującego prawo!
2) analogię iuris (analogię z prawa)
Analogia iuris bywa stosowana, gdy brak nawet przepisu, który normow ałby jakiekolw iek przypadki podobne; wnioskujący odwołuje się do całokształtu unormowania składającego się na dany przypadek prawny, gdy rozstrzygamy na podstawie ogólnych zasad prawnych. Należy tu podkreśli jawnie wartościujący charakter takich zabiegów.
b) Wnioskowanie a fortiori
Występuje w dwóch postaciach:
I. A maiori ad minus - jeżeli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś większego, to tym bardziej jest uprawniony do czynienia czegoś mniejszego (charakter uprawniający) np. skoro urząd ma prawo odrzucić podanie, to może je też przyjąć warunkowo.
II. A minori ad maius - jeżeli zabronione jest to, co mniejsze, to tym bardziej nie wolno czynić tego, co sięga jeszcze dalej (charakter zakazujący) np. jeżeli nie wolno przebaczać prędkości 50km/h, to tym bardziej nie można jechać z prędkością lOOkm/h.
Wnioskowania a fortiori nic maja charakteru formalnego, oparte są na zależnościach pozalogicznych!
c) Wnioskow anie a contrario
Jeżeli pewien stan rzeczy spełnia przesłanki prawne A, Al, A2..., to pociąga za sobą konsekwencje prawne B, BI, B2..., stąd wniosek: jeżeli dany stan prawny nie spełnia przesłanek prawnych A, Al, A2..., to nie pociąga on za sobą konsekwencji prawnych B, BI, B2...
Wnioskowanie powyższe wyraża się również w paremii łacińskiej: ąui dicit de uno, negat de altero - kto mówi jedno, zaprzecza drugiemu Np. „Tylko osoby pełnoletnie mogą starać się o zdobycie prawa jazdy\ więc jak ktoś nie jest pełnoletni, nie może.