Układy zbiorowe pracy wykształciły się w 19w jako porozumienia postrajkowe po 2 ws SA źródłami prawa, zaw miedze zw zaw a pracod. są instytucją konstytucyjną, co wynika z art. 59 konstytucji zapewniającym związkom zawodowym i ich organizacjom prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów zbiorowych oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień. Przepisy kodeksu pracy regulujące układy zbiorowe pracy nie nadają ich postanowieniom wyższej rangi niż postanowieniom umowy o pracę. Postanowienia układu nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż ustawowe przepisy prawa pracy lub przepisy wydane na ich podstawie. Zawieraja :cz.normatywna- zawiera relacjetresci stos pracy, cz.zobowiazaniowa-zawieraja wzajemne zobowiązania prac i zw zaw.. układ zbiorowy zawiera dl.czasu pracy, rozkład, przerwy, siatkę plac, zawieraja normy indywidualne, Ukl zbiór ma zawsze ograniczony char(dla pielęgniarek, górników), nie SA powszechnymi Zr Pr pacy . iak powstaje: zawarty pomi str może być zawart przez pracowników z wyj wymienionych w ustawie:urzed, sedz, Prokurat, zawierany na podst rokow każda ze srto może wystąpić z inicjatywazawarcia ukl, sytuacje kiedy strona musi podjąć negocjacje : gdy zawart dla prac nie objętych żadnym ukl zb, gdy istotne zmianysyt ekonomicznej, gdy zadanie zmiany ukl zostanie zgłoszone na co najmiej 60 dni przed wygaśnięciem dotychczas ukl. Dawniej zawierane na zawsze, teraz można rozwiązać gdy:zgodne osw stron, upływ okresu, upływ okresu wypowiedzenia. Układ musi być zaw na piśmie, z momentem podpisu jest zawarty ale obowiązuje rejestracja przez inspektora pracy, a ukl pozazakładowe ministra pracy, organ rejestrowy dokonuje kontroli by ukl nie był mniej korzystny niż postan prawa pracy