74198

A - względna zmiana popytu, czyli przyrost popytu w okresie badanym do popytu w punkcie bazowym;

B - względna zmiana ceny, czyli przyrost ceny w okresie badanym do ceny w punkcie bazowym.

Rodzaje popytu:

W zależności od wartości, jaką przyjmuje współczynnik prostej cenowej elastyczności popytu, wyróżniamy następujące jego rodzaje:

1.    popyt doskonale elastyczny

e,, -> + oo

2.    popyt elastyczny (dobra wyższego rzędu)

Cp > 1

3.    popyt jednolity (proporcjonalny)

^ = 1

4.    popyt nieelastyczny (dobra pierwszej potrzeby, mające mało substytutów)

Cp < 1

5.    popyt sztywny (doskonale nieelastyczny) - dobra nie mające substytutów np. sól

Cp = 0

6.    popyt odwrotnie elastyczny

ep< 0

Reakcja taka jest reakcją nietypową, ponieważ najczęściej spadek ceny powoduje wzrost popytu, a jej wzrost pociąga za sobą spadek popytu. Natomiast w tym przypadku zmiany popytu i zmiany ceny danego produktu przebiegają jednokierunkowo. Jednak w praktyce zidentyfikowano sytuacje, w których zachodzą takie nietypowe zachowania nabywców w wyniku określonej zmiany ceny produktu. Nazwane one zostały paradoksami, wśród których do najczęściej spotykanych należą:

❖    paradoks Giffena odnosi się do dóbr pierwszej potrzeby i polega na tym, że szczególnie w przypadku nabywców o niskich dochodach wzrost cen np. chleba powoduje wzrost popytu na chleb. Paradoks ten został odkiyty przez Giffena podczas badań przeprowadzanych w Irlandii;

❖    paradoks Veblcna (tzw. efekt snoba) odnosi się do dóbr luksusowych, polega na tym, że w przypadku nabywców o bardzo wysokich dochodach wzrost ceny np. luksusowego samochodu powoduje wzrost popytu na taki samochód, co jest spowodowane pragnieniem zaakcentowania swojego statusu społecznego i dążeniem zdobycia prestiżu, jaki związany jest z tym produktem;

❖    efekt substytucyjny Marshalla odnosi się do relacji: zmiana ceny danego produktu/ zmiana popytu na produkt substytucyjny względem niego polega na tym, że wzrost ceny danego produktu np. masła powoduje wzrost popytu na produkty substytucyjne np. margarynę, które przy relatywnie nie zmienionym dochodzie nabywców stają się tańsze;

❖    efekt spekulacji polega na wstrzymaniu nabywców od zakupu danego produktu w okresie, kiedy spada jego cena w oczekiwaniu na jej dalsze obniżenie;

❖    efekt paniki jest to efekt przeciwny do poprzedniego i polega na tym, że wzrost ceny danego produktu powoduje wzrost popytu na ten produkt ponieważ nabywcy obawiają się dalszych podwyżek ceny tego produktu.

II. Elastyczność cenową popytu, mieszana (krzyżowa)

Elastyczność cenowa popytu mieszana wyraża zależność pomiędzy popytem na produkt X, a ceną produktu Y, który jest produktem substytucyjnym lub komplementarnym w stosunku do produktu X.