Kształty i rozmiary komórek bakteryjnych -ziarenkowce, ziarniaki (coccus) - komórka bakteryjna ma kształt kulisty. Na uwagę zasługuje fakt, że mamy tutaj na myśli dojrzałe, wegetatywne formy bakterii. W niektórych stadiach życiowych, np. pod postacią spor, bakterie mogą przybierać inny kształt, niż formy wegetatywne.
-pałeczki (bacterium) - wydłużone,
-laseczki (bacillus) - pałeczki z przetrwałnikami
Rozróżnienie pałeczek od laseczek bywa nieco problematyczne. Jedni autorzy twierdzą, że pałeczki to formy wydłużone, grubsze od laseczek i w odróżnieniu od nich mogące wytwarzać zarodniki. Inni autorzy z kolei uważają, iż pałeczki to wydłużone, cylindryczne komórki gramujemne, natomiast laseczki to wydłużone, czasami nawet nitkowate formy gramdodatnie. Spotyka się także takie pozycje, w któtych mówi się jedynie o pałeczkach, mając na myśli wszystkie cylindryczne lub bardziej wydłużone kształty komórek bakteryjnych.
-promieniowce - nitkowato rozgałęzione,
-przecinkowce (vibrio) - przypominające przecinki,
-maczugowce - przypominające maczugi,
-wrzecionowce - o kształcie wrzeciona
-śrubowcc (spirillum) - mają kształt falisty i są podobne do węży
-krętki - mają komórkę skręconą o niezwykle charakterystycznej i niespotykanej wśród innych bakterii budowie
-przecinkowce (vibrio) - mają kształt przecinków, zbliżony do kształtu bumerangu -nici lub nitkowce - stanowiące bardzo silnie wydłużone komórki
Niektóre bakterie potrafią tworzyć struktury przetrwał ni kowe zwano endosporami, które pozwalają przetrwać niekorzystne warunki. Są one wytwarzane przez bakterie Gram-dodatnie należące do rodzajów: Bacillus, Clostridium, Sporohalobacter, Anaerobacterr i Heliobacterium. Charakteryzuje je niezwykła odporność.