74639

Proces zakwaszania gleb i ich wpływ na środowisko

Wyraźna przewaga opadów atmosferycznych nad parowaniem prowadzi do wypłukiwania przez przesiąkające wody opadowe zasadowych składników - głównie wapnia i magnezu - w głąb profilu glebowego.

Straty wypłukiwanego wapnia przekraczają zwykle ok. 6-8 razy ilości wypieranego magnezu, chociaż przemieszczane są w głąb również jony sodu, oraz w znacznie mniejszym stopniu jony potasu. Szacuje się, że w zależności od typu gleb straty z 1 ha mogą wynosić rocznie: od 200 do 1500 kg CaO, od 20 do 40 kg MgO. oraz 15 do 60 kg K.

Duży wpływ na wymywanie jonów wapnia i magnezu w głąb profilu glebowego odgrywa też transpiracja rosnących tam roślin uprawnych i chwastów. Brak okrywy roślinnej sprzyja silniejszemu wymywaniu jonów, podczas gdy przy bujnej roślinności i dużej transpiracji, straty są znacznie mniejsze.

Równocześnie w powierzdiniowych warstwach w kompleksie sorpcyjnym gleb. ubytkowi zasadowych jonów Ca ²* i Mg *' towarzyszy gromadzenie się znacznych ilości kwaśnych jonów H *i Al^v. co prowadzi do stopniowego zakwaszania się tych poziomów.

Kolejnym czynnikiem wpływającym na zakwaszanie się gleb jest dwutlenek węgla. Zwykła woda deszczowa, nawet bez żadnej emisji spalin, na skutek reakcji z CO.- znajdującym się w powietrzu, wykazuje kwaśny odczyn, w granicach pH - 5,6. Woda opadowa w rejonach przemysłowych zagrożonych „kwaśnymi deszczami", może mieć pH znacznie niższe. Również rozkładająca się w glebie materia organiczna pochodząca z resztek roślinnych: obornika, nawozów zielonych, roślinnych i innych pochodzenia zwierzęcego, jak również oddychające korzenie roślin, są źródłem znacznych ilości CO^w glebach i wodach. Rozpuszczony w wodzie dwutlenek węgla tworzy słaby roztwór kwasu węglowego (H.COO. który dysocjując uwalnia znaczne ilości jonów H* i HCO, . Zarówno kwas węglowy jak i jony HCOj' zwiększają rozpuszczalność węglanu wapnia i krzemianów wapniowych zawartych w glebach ułatwiając proces wmywania wapnia w głąb profilu. Wytworzone i obecne w glebie jony wodorowe wypierają z kompleksu sorpcyjnego gleby jony wapnia.

Źródłem znacznych ilości jonów H' w glebie są procesy nitryfikacji, czyli przechodzenia azotu z form amonowych w azotanowe. Dostarczane do gleby nawozy amonowe, mocznik, resztki pożniwne i nawozy naturabie przekształcając się w formy azotanowe uwalniają spore ilości jonów H'. których obecność w glebie sprzyja ich zakwaszaniu.

Człowiek swoją działalnością również istomie przyczynia się do znacznego obniżenia odczynu gleb. Duże ilości emitowanych przez przemysł energetyczny, motoryzacyjny, grzewczy itp. do atmosfery gazów: dwutlenku siarki, tlenków azotu i dwutlenku węgla docierają do gleb i wód w postaci kwaśnych deszczy i tzw. suchego opadu.

a proces zakwaszania się gleb istotny wpływ odgrywają też formy nawozów mineralnych stosowanych w rolnictwie, zwłaszcza azotowych i potasowych Zdecydowana większość tych nawozów to nawozy fizjologiczne kwaśne.

Odczyn gleby (pH) decyduje o jej życiu biologicznym gleby i o przyswajalności składników pokarmowych, zarówno makro jak i mikroelementów

Silne zakwaszenie większości gleb w Polsce jest główną przyczyną słabego pobierania głównych składników pokarmowych znajdujących się w glebach, a tym samym niskich plonów.