75834

Odruch - pojęcie, podział

Reakcje zwierząt na bodźce ze świata zewnętrznego lub wnętrza własnych ciał są w przeważającej większości reakcjami typu odruchowego. Odruchem nazywamy reakcję organizmu zwierzęcego na bodziec odbywającą się przy współudziale systemu nerwowego. Udział system nerwowego w organizowaniu reakcji jest warunkiem nieodzownym dla wstąpienia reakcji odruchowe. Podczas rekcji odruchowej impulsy przebiegają po drodze, którą nazywamy lukiem odruchowym. Najprostszy łuk odruchowy składa się z pięciu zasadniczych części:

-    narząd odbierający podnietę - receptor

-    nerw czuciowy przewodzący stan pobudzenia do ośrodka odruchowego - nerw dośrodkowy

-    ośrodek odruchowy

-    nerw dośrodkowy - jego charakter może być różny

-    narząd wykonawczy - efektor

W organizmie tego typu prostych łuków odruchowych nie spotykamy, gdyż zwykle w skład środka odruchowego wchodzi nie jeden a więcej neuronów. Dlatego łuki odruchowe są o wiele bardziej skomplikowane. Zależnie od ilości neuronów biorących udział w organizowaniu reakcji odruchowej, mówimy o odrucliach jedno-, dwu- i wieloneuronowych. Odruchy możemy dzielić rozmaicie, zależnie od kryterium podziału. Odruchy z którymi zwierzę przychodzi na świat, to odruchy wrodzone albo bezwarunkowe, wg nomenklatury Pawłowa. Odruchy których zwierzę się uczy, odruchy nabyte w trakcie życia osobniczego nazywamy odruchami warunkowymi. Jeśli za kryterium podziału przyjmujemy umiejscowienie ośrodka odruchowego, to mówimy o odruchach rdzeniowych - ich ośrodki mieszczą się w rdzeniu kręgowym i o odruchach mózgowycli, których ośrodki mieszczą się w mózgu; wśród tych ostatnich wyróżniam odruchy opuszkowe, jeśli ośrodki mieszczą się w rdzeniu przedłużonym, korowe jeśli znajdują się w korze. Zależnie od układu w obrębie którego znajdują się ośrodki odruchowe i jakimi czynnościami zawiadują, mówimy o odruchach animalnych i odruchach wegetatywnych. Odruchy dzielimy również zależnie od umiejscowienia receptora: odruchy skórne, odruchy śluzówkowe, odruchy powierzchowne i odruchy głębokie. Kryterium podziału może być również charakter wykonywanej czynności odruchowej. Wymieniamy odruchy obronne, lokomocyjne, statyczne itp. Może być nim również rodzaj narządu wykonawczego - efektora. Zależnie od efektora mówimy o odruchach pokarmowych, sercowycli, oddechowych itp.