76106

Kierunek pozytywistyczny, obejmujący wiele różnych nurtów, uznaje, że prawem jest zespól norm ustanowionych lub uznanych i chronionych przez państwo posługujące się środkami przymusu. Takie stanowisko czasem jest nazywane tezą społeczna pozytywizmu prawniczego. ¹¹

Pozytywizm prawniczy odrzucał wszelka metafizykę oraz starał się opracować własne metody interpretacji prawa obowiązującego. Zwolennicy tej teorii uważali, że prawo istnieje jedynie w postaci tekstów, a w krajach Europy dodawano: przede wszystkim ustaw.¹-’

Należy zauważyć, że wielu z prawników niemieckich w okresie dyktatury hitlerowskiej zmieniło zapatrywania na prawo i z koncepcji pozytywistycznej przeszli ku koncepcjom prawa naturalnego, które uzależniały prawo od moralności. Jednym z nich był Gustaw Redbruch ^u

1.3.2.    Norniatywizm prawniczy

Jest on uważany za skrajną postać pozytywizmu. Jego twórcą jest Hans Kelsen, który sformułował czysta teorię prawa, która wykluczała zajmowanie się prawem jako zjawiskiem społecznym. Miała ona ograniczyć zadania nauk prawnych do badań nad czysto formalną stroną prawa. Kelsen wyróżnił dwa systemy norm: system statyczny i dynamiczny System statyczny oparty był na uzasadnieniu aksjologicznym, natomiast system dynamiczny oparty była na założeniu, że wchodzące w jego skład normy są stanowione na podstawie norm kompetencyjnych „System prawa* zdaniem Kelsena- jest to dynamiczny system norm kompetencyjnych mających uzasadnienie w normach kompetencyjnych wyższego rzędu zawartych w konstytucji, zaś kompetencje do stanowieiua konstytucji mają podstawę w jakiejś domyśbiej normie podstawowej." ¹⁴

1.3.3.    Funkcjoiializm prawniczy

Powstał on we Francji w XIX w., rozwiną się natomiast w pierwszej połowie XX na gruncie A mery kaliskim. Fmikcjanalizm traktuje prawo jako czynnik kształmjący faktyczne zachowania się ludzi. O.W. Holmes, przedstawiciel tego kierunku twierdził że prawo to „przewidywanie tego. co sądy faktycziue uczynią". Wyróżniał on prawo zawarte w kodeksach oraz prawo zawarte w działaniu. Natomiast prawem rzeczywistym jest to które jest stosowane w działaniu, przez sądy i administrację. Koncepcje funkcjonał i stów są mało precyzyjne oraz sprzyjają niezgodności między działalnością organów wykonawczych państwa a ustawodawstwem.¹⁵

1.3.4.    Realizm prawniczy

Realizm prawniczy jest pewną odmianą funkcjonalizmu prawniczego. Jego głównym reprezentantem był Karl Nickerson Llewellyn. Jego zdaniem zadaniem prawodawstwa jest badanie tego jak rzeczywiście postępują obywatele w obrocie prawnym. Ważnym natomiast nie jest to z według jakiego prawa są oni zobligowani postępować ponieważ nie jest ono prawem rzeczywistym. Pod koiuec życia sam Llewellyn poddał krytyce takie stanowisko, stwierdzając, że może ono spowodować zmniejszenie bezpieczeństwa prawnego.¹⁶ W Europie przedstawicielem tego kierunku był Alf Ross. którego zdaniem w rozważaniach prawniczych pojawiają się antynomie ^,7t gdyż w rozważaniach prawniczych z jednej strony przyjmuje się normatywistyczny punkt widzenia, zaś z drugiej realistyczny. Jego zdaniem kluczowym problemem jest to czy jakaś norma polega na wyjaśnianiu tego co to znaczy, że jakaś norma obowiązuje prawnie w danym systemie. Zdaniem Rossa o rzeczywistym obowiązywaniu normy prawnej można orzec wtedy, gdy zostanie przekroczona i wymierzona za nie sankcja.¹⁸

1.3.5.    Psycholopzni prawniczy

Do polskich teoretyków prawa, zwolenników tej teorii, należeli Leon PetTażycki i Jerzy Lande. L. Petrażycki poświęcił wiele miejsca w swojej psychologicznej teorii prawa emocjom etycznym. Według niego wyobrażenia pewnych czynów każdemu kojarzyć się powinny z emocjami repulsywnymi (odpychającymi) hib apulsywnymi (wywołującymi przychylna reakcję).¹⁹ Są to wg Petrażyckiego przeżycia zasadnicze. Przeżycia etyczne mają nie tylko charakter zasadniczy, tego typu emocje mają formę wewnętrznego imperatywu, który wykazują skiźałczotó wobec władzy państwowej. najpierw wobec cesarstwa niemieckiego a następnie dykt auty nazistowskiej Typowym przedstawicielem tek koncepcji jest Karl Betgbołitn. który poddał krytyce wszystkie koncepcje ptawa naturalnego, i uzasadnienie iicrtn prawnych poprzez odwołanie się do ocen etycznych Pozytywistą był także Georg Jelłinrk. którego zdaniem normy prawne charakteryzują się tym. że dotyczą zewnęttznego zachowania się ktdzi względem siebie, ustanowione zostały przez autorytet uznany, i w farmie uzewnętrznionej, których przestrzeganie jest zagwarantowane poprzez czynniki władzy działającej zewnętrznie

T Chausin. T Stawecki, P Winczcrek. Wstęp do prawoznawstwa. wydanie VI. wyd C H Beck. Warszawa 2011, s. 8.

¹² tam2e. s. 9.

^1J J. Krukowski. Wstęp do naidu o padstwie i prawie, s. 73- 74

¹⁴    tamże, s 74

¹⁵    tamże. s. 76, G. Leopold Seidłn. H Graszyk, a Pieniążek. Wprowadzenie do naiki o państwie i prawie. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii- Skłodowskich. Lublin 2003. s. 216.

J Krukowski. Wstęp do nairiśi o państwie i prawie, s. 76

¹⁷    iticzgockiośei wewnętrzne w zakresie głoszonych tez

¹⁸    tamże, s 76- 77.

¹⁹    G Leopold Seidłet. H Groszyk. a Pieniążek. Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie, s. 213.

2