77420

Finanse publiczne - wykład, dr Teresa Augustyniak-Górna

Dobra publiczne są jednym z rodzajów dóbr ekonomicznych, a dobra ekonomiczne są lo produkty pracy ludzkiej, a więc towary, urządzenia lub usługi służące bezpośrednio do zaspokajania potizeb ludzkich oraz tzw. dobra wolne. Takim dobrem wolnym jest np. powietrze. Dobraekonomiczne dzieli się na:

1)    dobra publiczne - powszechnie dostępne, np dostęp do morza

2)    dobra prywatne - z których korzystanie jest uzależnione od posiadania indywidualnego dochodu. Dobrem prywatnym będzie np możliwość skorzystania z odpłatnej autostrady

Duża część dóbr ekonomicznych może być zarówno dobrem publicznym, jak i dobrem prywatnym, np. energia elektryczna zaspakajająca potrzeby gospodarstwa domowego jest dobrem prywatnym, a energia wykorzystywana do oświetlenia ulic , szpitala publicznego, jest dobrem publicznym. W nauce ekonomii wyróżnia się dwa różne kryteria do odróżnienia dóbr publicznych i dóbr prywatnych:

1)    kryterium użyteczności • Stosując kryterium użyteczności dobro publiczne przynoście korzyść wszystkim. Jest dostępne dla wszystkich osób, obywateli Dobro piywahre przynosi natomiast korzyść jednej osobie bądź niewielkiej grupie osób. Dobrem publicznym będzie np. transport publiczny. Samochód osobowy będzie natomiast dobrem prywatnym.

2)    kryterium odpłatności - decyduje źródło odplabiości Dobrami publicznymi są dobra, a wiec towary i usługi finansowane ze środków' publicznych, środków pozostających w dyspozycji podmiotów' publicznych. Dobra prywatne to dobra finansowane ze środków prywatnych, będących własnością podmiotu indywidualnego Dostęp do dóbr publicznych jest dla odbiorców tych dóbr bezpłatny bądź częściowo odpłatny. Powoduje to często marnotrawstwo tych dóbr i wadliwe gospodarowanie nimi

Jest tzeczą tnidnego wybont ustalenie, które dobra mają być dostarczane bezpłatnie Nieodpłatność dóbr nie oznacza wcale, że one nic nic kosztują Płaci za me podmiot publiczny A żeby zapłacić, musi wcześniej pozyskać od innych podmiotów środki publiczne dobra ekonomiczne występują zawsze w pewnym ograniczeniu, ich ilość jest ograniczona poprzez dostępne zasoby przyrody i dostępne zasoby ludzkiej pracy. Nie powinny być bezproduktywnie marnowane.

Zadania publiczne

W naukach ekonomicznych charakteryzując finanse publiczne wychodzi się pod potrzeb ludzkich i służących ich zaspakajaniu dóbr publicznych W naukach prawnych kluczem do finansów publicznych są zadania publiczne. Zadania publiczne oznaczają obowiązki nałożone przez przepisy prawa na podmioty publiczne (obowiązki podmiotów publicznych, władzy publicznej). Obowiązki te wynikają po pierwsze z konstytucji, która określa sfery działania państwa i samorządu terytorialnego, przyznaje obywatelom szereg praw. (np. do nauki, do zapewnienia świadczeń zdrowotnych ze środków publicznych ochrona rodziny) oraz wynikają z poszczególnych ustaw, które określają szczegółowo zadania organów państwa i organów samorządu terytorialnego Owe zadania publiczne są często tr aktowane jak usługi publiczne, do których świadczenia są zobowiązane organy władzy publicznej Można wy różnić różne rodzaje zatlań publicznych:

1)    zadania związane z wykonywaniem funkcji władczych. Jest to stanowienie prawa, jego egzekwowanie, sprawowanie wymiara sprawiedliwości, czy udzielanie różnych koncesji i zezwoleń

2)    zadania związane ze świadczeniem usług publicznych, np usług edukacyjnych, zdrowotnych, opiekuńczych czy kulturalnych

2