• Przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska oraz procesy związane z powstawaniem i rozdysponowywaniem pieniężnych środków publicznych, zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.
0 Pieniądz -> podstawa rozważania o Pieniądz musi mieć charakter dynamiczny
• Kryterium własnościowe:
o Publiczne środki pieniężne o Prywatne środki pieniężne
• Finanse prywatne - indywidualny dostęp.
Finanse publiczne |
Finanse prywatne |
Gromadzone są jako świadczenia przym usowe |
Gromadzone i wydatkowane zgodnie z indywidualnymi preferencjami |
Przeznaczane są na realizacje potrzeb publicznych (społecznych) |
Zaspakajanie potrzeb prywatnych |
• Pewne dziedziny mogą być finansowane tylko w sektorze publicznym, a nie prywatnym Np. obrona narodowa
• Dobra prywatne - towary i usługi dostarczane zgodnie z mechanizmami rynkowymi, konsumpcja ma charakter indywidualny
• Dobra publiczne - przedmiot konsumpcji zbiorowej Np. publiczne parki narodowe, jeziora, rzeki
• Dobra społeczne - mogą być również dobrami prywatnymi, są dostarczane obywatelowi, nawet, kiedy on ich nie chce z nich korzystać, konsumpcja zbiorowa.
• Sektor publiczny - cały aparat państwowy, sprzężenie wielu instytucji i podmiotów, będą na niego składały się pewne instrumenty.
• Istnieją przekroje sektora publicznego
• System finansów publicznych można rozpatrywać w przekroju:
0 Podmiotowym - władza ustawodawcza -> władza wykonawcza władze kontrolne (NIK, regionalne izby obrachunkowe, aparat skarbowy [policja skarbowa], podmioty, które są finansowane z publicznych fundusz: szkoły, policja, sądownictwo itp.)
0 Prawnym - konstytucja, ustawa o finansach publicznych (prawo budżetowe), ustawy o finansach samorządowych, ustawy podatkowe, ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów, ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych, ustawy regulujące działalność ministra finansów oraz działalność aparatu skarbowego, ustawy karno-skarbowe, ustawa o zobowiązaniach podatkowych, akty wykonawcze - regulujące działalność ministra finansów i innych ministrów, akty wykonawcze.
o Instytucjonalnym
0 Instrumentalnym - podatki (trafiają do gmin)
s Podatki do budżetu państwowego: VAT, PIT, CIT, akcyza, podatek od gier (zakładów wzajemnych)
S Podatki lokalne - od nieruchomości, rolne, (nie ma już podatku od posiadania psa - teraz jest tylko opłata), leśny, od czynności cywilno-prawnych, od spadków i darowizn, od środków transportu (przyczepy, naczepy, autobusy, ale nie od samochodów osobowych, -bo jest akcyza wliczona w benzynę), karta podatkowa s Opłaty ✓ Cło
2