77485

3 his genitum

Był to zespół norm prawnych, który powstał w praktyce pretora perygrynów, czyli takiego urzędnika, któiy miał za zadanie rozstrzyganie sporów między cudzoziemcami przebywającymi w państwie rzymskim i niekiedy w praktyce między cudzoziemcami a obywatelami rzymskimi. Prawo to dopuściło innych czyli nie obywateli do instytucji prawa rodzinnego, do niektórych instytucji prawa karnego, natomiast broniło interesów rzymian w prawie obligacyjnym i rzeczowym. Ten podsystem był całkowicie odformalizowany. Był dostępny dla wszystkich którzy znaleźli się na terenie państwa rzymskiego.

Po edykcie cesarza Karankalli, Constitutio Antoniana z 212r ne nadano obywatelstwo wszystkim mieszkańcom państwa rzymskiego. Rozróżnienie na ius genitum i ius civile przestało mieć znaczenie.

Pierwsze próby systematyzacji prawa.

-Pierwszą próbą systematyzacji prawa o jakiej wiemy była systematyka Quintusa Marcusa Scaevola I w pne, dokonaną w dziele pt. Libii XVIII iuris civilis (XVIII ksiąg o prawie cywilnym).

-Druga systematyka cywilna jaka się w Rzymie pojawiła w II w ne.- jej autorem był jurysta klasyczny Całus- została zastoaowana w jego czołowym dziele Institutione (Instytucje). Stąd też mówimy o tzw. gajańskim trójpodziale prawa według schematu: personae(osób), res(rzeczy), actiones(powództw). Ta sytuacja zaproponowana w „Instytucjach” Gaiusa przetrwała do XIX w. gdzie była powszechnie stosowana w całej Europie.

ŹRÓDŁA PRAWA fons iuris- źródło prawa fontes iuris- źródła prawa

fontes iuris oriundi- źródła powstania prawa (organy) fontes iuris cognascendi- źródła poznania prawa (pomniki)

1    ZWCZAJ (usus, consuetudo, mos maiomm- zwyczaj przodków)

Julian II w ne. „zwyczaj jest milczącym wyrazem woli ludu”. Były dwa okresy kiedy prawo zwyczajowe wiodło pierwszoplanową role. W okresie archaicznym i w okresie prawa wulgarnego. W innych okresach zwyczaj tworzył tzw. ius non scriptum. Prawo stanowione ius scriptum. W okresie archaicznym prawo zwyczajowe zostało skodyfikowane w Ustawie XII Tablic w V w pne. To prawo niepisane stało się nagle prawem pisanym. Zwyczaj jako źródło prawa wróciło do łask w okresie poklasycznym. Aby zwyczaj był równy ustawie musiał spełniać następujące warunki:

-vetustus- powinien wykazywać się dawnością, długim okresem stanowienia,

-opinio necessitatis- powinien cieszyć się powszechną aprobatą co do konieczności jego stosowania,

-zwyczaj nie może wykazywać sprzeczności z istniejącymi ustawami.

2    U STAWY

leges- ustawy lex- ustawa

Gaius (Instytucje) „ustawą jest to co lud nakazuje i ustanawi”. Ustawy dochodziły do skutku na zgromadzeniach ludowych -comitia. Ponieważ było ich kilka najczęściej dochodziły do skutku na comitia centuriata. Wniosek w sprawie przyjęcia ustawy-rogatio, zgłosić mogli tylko najwyżsi urzędnicy państwowi, tj. konsul, pretor i dyktator, a zatem magistratus (urzędnicy), którym przysługiwało prawo zwoływania zgromadzeń i kierowania nimi- ius agendi cum populo.