77751

Art. 58

Wolność zrzeszania się w najogólniejszym ujęciu dotyczy swobody zakładania zrzeszeń (z tym, że ustawa może określić wymóg sądowej rejestracji zrzeszenia - wówczas założenie zrzeszenia wymaga zgłoszenia tego faktu sądowo, któiy może jednak odmówić rejestracji tylko wtedy, jeżeli zgłoszenie jest sprzeczne z prawem) i swobody uczestniczenia w nich. Wolność zrzeszania się jest traktowana nie tylko jako prawo jednostek, ale też jako jedna z podstawowych zasad ustroju Rzeczpospolitej. Zrzeszenia mogą przybierać różne formy prawne. Art. 12 mówi o związkach zawodowycli, organizacjach społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeniach, mchach obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeniach oraz o fundacjach, a art. 11 dodaje do tego partie polityczne. Wolność zrzeszania się podlega jednak szczególnym ograniczeniom, bo cele lub działalność zrzeszenia nie mogą być sprzeczne z konstytucją lub ustawą, a w szczególności nie mogą odwoływać się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu, komunizmu, ich programy lub działalność nie mogą zakładać bądź dopuszczać nienawiści rasowej lub narodowościowej, stosowania przemocy w celu zdobycia władzy lub wlewu na politykę państwa albo też przewidywać utajnienia struktur lub członkowstwa. Zakaz działania zrzeszenia może zostać wydany tylko przez sąd, a gdy chodzi o partię polityczną - tylko przez TK. Możliwe jest ograniczenie wolności zrzeszania się w odniesieniu do osób zatrudnionych w służbach, które muszą zachowywać przymiot apolityczności (zwłaszcza wojsko i inne formacje uzbrojone).

Orzeczenie 12 lutego 1991 r.

Trybunał Konstytucyjny wywiódł, że możliwość zrzeszania się ma na celu wspólne rozwijanie obywatelskiej aktywności politycznej, społecznej, gospodarczej i kulturalnej. Wymienione rodzaje działalności są określone bardzo ogólnie, co oznacza, że wspólny czynny udział obywateli w życiu społecznym może przybierać w konkretnych sytuacjach bardzo rozmaitą postać i konkretne cele wspólnej działalności obywateli są także bardzo różne. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zasada wolności zrzeszania się obywateli nie ma charakteru absolutnego. > art. 13