78384

Prof. Janusz świerkocki

Teorie Handlu Międzynarodowego

Wykład I - Zagadnienia wstępne

Co to jest handel międzynarodowy (HMN)?

HMN to rodzaj wymiany. Istnieje wiele definicji tego zjawiska. Legendarny już (na szczęście) dr E. Karasiński preferował następującą: HMN to przepływ towarów i usług przez granice celne państwa. Jest ona jednak niedoskonała, gdyż nie oddaje istoty procesu handlu. Dziś jest bowiem coraz mniej granic celnych - np. w UE teoretycznie nie ma ich już w ogóle. M.in. w związku z tym faktem handel między pastwami członkowskimi UE jest określany mianami wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT). Terminologia UE nie zna pojęcia HMN wewnątrz wspólnoty.

Inne definicje udowadniają, że HMN ma miejsce wówczas, gdy rozliczenie transakcji kupna-sprzedaży następuje w co najmniej dwóch różnych walutach. Również i takie definiowanie nie jest dziś najwłaściwsze. Np. w ramach strefy euro, zgodnie z tą definicją HMN nie zachodzi. Nie można również uznać za HMN transakcji miedzy podmiotami krajowymi rozliczonej w obcej walucie.

Niejednokrotnie można się spotkać z podejściem, które stwierdza, że HMN zachodzi wówczas, gdy rezydenci jednego kraju dokonują wymiany towarów lub usług z rezydentami innego kraju lub w innym kraju. Jest to definicja forsowana przez ekonomistów z USA. Kraj ten charakteryzuje się permanentnie ujemnym saldem bilansu płatniczego. Amerykanie więcej importują niż sprzedają za granicę. W związku z tym niektórzy ekonomiści z Ameryki Północnej popierają następującą tezę. Otóż wiele Korporacji Transnarodowych, które pochodzą z USA dokonuje bardzo dużych bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). W ich efekcie towary amerykańskich firm powstają poza granicami USA i są sprzedawane w kraju wytworzenia lub dalej eksportowane do krajów sąsiednich kraju filii. W związku z tym, ta „zagraniczna produkcja" amerykańskich KTN sprzedawana poza granicami Stanów powinna być wliczana do wolumenu eksportu USA. Np. Fabryka Forda w RFN produkuje samochody osobowe, które następnie są sprzedawane w wielu krajach Europy. W takiej sytuacji cześć amerykańskich ekonomistów chciałaby, aby eksport fordów z Niemiec został wliczony do eksportu USA.

W obliczu powyższego najbardziej trafną definicją HMN wydaje się jego określenie jako ruchu towarów i usług przez granice polityczne państw. Jest to wyczerpująca definicja, gdyż pozwala na zaliczenie do HMN transakcji dokonywanych między krajami UE i strefy euro (EMU).

Wniosek z tego wszystkiego jest taki, że HMN w procesie historycznym zmienia się. Powstają jego nowe formy (np. handel produktami zaopatrzeniowymi). Dochodzi do dywersyfikacji handlu.