gospodarczych —* zawsze rdzeniem przedsiębiorstwa pozostają jego niezbywalne elementy niematerialne decydujące o wartości przedsiębiorstwa jako swoistego dobra majątkowego, powiązane nieodłącznie z pewnymi przedmiotami materialnymi, takimi jak np. księgi handlowe —> koncepcje skrajne - przedsiębiorstwo to dobro niematerialne.
- Kwestia sporna - przedsiębiorstwo to odrębny przedmiot prawa podmiotowego, a nie zbiór odrębnych praw (tzw. universitas rerum):
* brzmienie przepisów (art. 552 i 751) oraz zasada w nich wyrażona, że przeniesienie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim użytkowania następuje jedną czynnością prawną (uno actu);
* w skład pojęcia wchodzą też pewne sytuacje, które nie są przedmiotem żadnych odrębnych praw;
* względy funkcjonalne - ułatwienie włączenia przedsiębiorstw w krąg obrotu gospodarczego oraz dokonywania komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych;
* stanowi podstawę do skonstruowania szczególnego prawa podmiotowego typu własnościowego na przedsiębiorstwie;
- Wolter —> jedną czynnością można przenosić lub obciążać zbiory przedmiotów (zbycie spadku, ustanowienie użytkowania na zespole środków produkcji) i nie trzeba do tego tworzyć szczególnego prawa podmiotowego, ale słabością tego twierdzenia jest nieuwzględnienie tego, iż przedsiębiorstwa nie da się zredukować do sumy poszczególnych zbywalnych praw podmiotowych, co możliwe jest w przytoczonych przykładach. Jeden podmiot może mieć więcej niż jedno przedsiębiorstwo.
Gospodarstwo rolne
- zbliżone do przedsiębiorstwa (całość zorganizowana funkcjonalnie), ale traktowane odrębnie ze względu na szczególne warunki produkcji rolnej i funkcję społeczną gospodarstw rolnych.
- wg art. 553 - to nic tylko nieruchomości gruntowe o szczególnym przeznaczeniu (rolnym lub rolno-leśnym) wraz z przynależnościami, ale też różnego rodzaju prawa (także wierzytelności) związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
- Użyteczne pojęcie (używane w irmych aktach prawnych bez definicji), ale nie stanowi przedmiotu samodzielnego obrotu prawnego —* art. S52 i 751 nie odnoszą się do niego -nie można zbyć go jedną czynnością prawną.
IV. Zbycie przedsiębiorstwa
art. 751 stanowi jeden z przypadków wskazanych w art. 552, a poza tym stanowi podstawę do wyjaśnienia charakteru prawnego najważniejszej czynności prawnej dot. przedsiębiorstwa jaka jest zbycie.
Pojęcie zbycia przedsiębiorstwa
- czynność kauzalna wskazana w stosunku zobowiązaniowym wiążącym strony (sprzedaż, darowizna przedsiębiorstwa, przeniesienie go celem zaspokojenia wierzyciela), a kauzę tę z reguły wskazuje czynność zobowiązująco-rozporządzająca —> na mocy wyraźnych postanowień umowy skutki te można rozdzielić (najpierw zawarcie umowy zobowiązującej tylko do zbycia przedsiębiorstwa, a dopiero w wykonaniu tego zobowiązania rozporządzić nim, przenosząc na nabywcę).