83148

Jest to pretorska ochrona członków rodziny testatora. Pretor rozszerzył krąg osób uprawnianych do formalnego dziedziczenia przeciwtestamentowego o osoby powołane z edyktu unde liberi. Ponadto uprawnił do takiego dziedziczenia:

a)    patrona

b)    ojca wyzwalającego - do połowy spadku wyzwoleńca czy tez syna emancypowanego Pominięcie dziedzica koniecznego nie powodowało według prawa pretorskiego nieważności testamentu.

MATERIALNE DZIEDZICZENIE PRZECIWTESTAMENTOWE

Materialne prawo dziedziczenia przeciwtestamentowego czyli praw*) do tzw. zachowku rozwinęło się w praktyce sądu centumwirialnego.

Zachowek (pars legitima) - ustawowa cześć spadku obowiązkowa dla uprawnionego. Powinien wynosić przynajmniej Y« części działu ustawowego.

Sąd centumwirialny zaliczał do kręgu osób uprawnionych do zachowku :

1)    descendentów spadkodawcy    3) rodzeństwo rodzone

2)    ascendentów (z braku descendentów) 4) braci i siostry z jednego ojca

Do zachowku wliczano wszystko, co uprawniony otrzymał nie tylko jako dziedzic, lecz także na podstawie zapisu lub darowizny na wypadek śmierci. Zachowek musiał być wolny od wszelkich ograniczeń przez: warunek, termin, polecenie.

Querele inofficiosi testamenti - powództwo jakie przysługiwało osobie (pokrzywdzonemu) w sytuacji gdy spadkodawca nie zwraca uwagi na naturalne, przyrodzone prawo swoich najbliższych krewnych do korzystania ze spadku.

Przyjmowano, że spadkodawca sporządzając testament z pominięciem najbliższych krewnych i nie pozostawiając im pewnej części spadkowej, musiał działać pod wpływem zaburzenia umysłowego. Na tej podstawie uzasadniano obalenie testamentu.

Powództwo takie wnosił krewny mający prawo do zachowku w razie pominięcia jego osoby w testamencie. Było to powództwo subsydiarne - dopuszczalne było tylko jako ostateczny sodek prawny, gdy uprawniony nie miał już innej możliwości aby osiągnąć zachowek.

2