83977

wymaga przyspieszenia zmian. Zatem Polacy powinni czym prędze) przejść ewolucję samoświadomości narodowej od autostereotypu tradycyjnego do autostereotypu antycypacyjnego.

Autostereotyp antycypacyjny Polaków - odnosi się on do postrzegania swojego narodu w przyszłości. Nie oznacza to odrzucenia autostereotypu tradycyjnego, możliwe jest współwystępowanie lub synteza obu autostereotypów.

W przypadku Polaków występuję przesłanki do ukształtowania się nowego typu samoświadomości, która sprzyjałaby wyzwaniom cywilizacyjnym kraju i jednoczącej się Europy. Zrastanie się europejskiej wspólnoty państwowej jest konieczne, lecz pojawiają się problemy pomiędzy państwowym obywatelstwem, a świadomością narodową. Otóż kraje wspólnoty są nadmiernie przywiązane do tradycyjnej suwerenności narodowej, a to utrudnia procesy zrastania wspólnoty. W efekcie UE nie posiada przykładowo europejskiej opinii publicznej, która dodatkowo stymulowałaby procesy integracyjne na naszym kontynencie.

Otwartość postawy narodowej można określić za pomocą prostego badania- kryterium akceptach bądź Pdl*.uce_nia_rowjgj^    Kłoskowska) Czyli respondentom zadawano pytanie-

.. Gdyby nie był(a) Pan(i) Polakiem (polką), do którego narodu chciał(a)by Pan(i) należeć?". Większość Polaków deklaruje postawę otwartą na inne narody. Najczęściej preferowane identyfikacje państwowe-amerykańska (25,2%), niemiecka(22,4%), francuska(19,6%), włoska(13,l%), angielska(12,2%), kanadyjska(10,8%). szwedzka(9,0%), holenderska(8,9%), hiszpańska(7,0%)...Otwarci więc jesteśmy na kraje rozwinięte gospodarczo cywilizacji euroatlantyckiej, do tych też krajów Polacy deklarują najwyższy stopień otwartości i zbliżenia. Dystans Polacy deklarują do Chińczyków i Żydów, a największy dystans mają do Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, Turków.

Najwyżej ocenianymi narodami są przez Polaków narody cywilizacji euroatlantyckiej(podobnie jak w teście nową identyfikacji narodową).

Autostereotyp antycypacyjny Polaków jest tworzony przez- 1.porównanie treści tradycyjnego autostereotypu Polaka z treścią heterostereotypów (określanie różnic i podobieństw) 2. możliwość przejęcia przez Polaków cech narodów da których aspirują.

Typy narodów rozróżniane przez Polaków pośród heterostereotypów: narody dcmiuraiczne-tworzące historię (np. Amerykanie- aktywni, bogaci, nowocześni, przedsiębiorczy, Japończycy-pracowici, nowocześni, postępowi, zdyscyplinowani). Narody bedace dobrymi gospodarzami, (np. Szwedzi- czyści, bogaci, gospodami, lubiący porządek, Niemcy- lubiący porządek, bogaci, zdyscyplinowani). Narody ludyczne- lubiące się bawić (np. Francuzi- kulturalni, lubiący się bawić, inteligentni, towarzyscy, bogaci, Włosi- weseli, lubiący się bawić, towarzyscy, rozrzutni, otwarci, lekkomyślni). Narody oparte na tradycn-(np. Anglicy- konserwatywni, bogaci, oszczędni, tradycjonalistyczni, egoistyczni, honorowi, zarozumiali, inteligentni, kulturalni. Żydzi- wierzący, oszczędni, zamknięci, fanatyczni, tradycjonalistyczni, zarozumiali, stroniący od zabawy). Narody zacofane (jako taki postrzegają się Polacy, Białorusini- biedni, nadużywający alkoholu, zacofani, niegospodarni, bierni, leniwi, niewykształceni, nieprzedsiębiorczy).

Jak wypadają podobieństwa i różnice autostereotypu Polaków wobec heterostereotypów innych narodów? Otóż okazuje się, że Polacy nie postrzegają się ani jako naród ludyczny, demiurgiczny, ani nie są dobrym gospodarzem, ani nie uważają do końca, że są narodem zacofanym. Polacy postrzegają siebie jako naród oparty na swoistej tradycji (religia, cnoty patriotyczne, wybujałe poczucie godności na rodowej )dającej Im poczucie wartości, połączonej ze stylem ludycznym, a właściwie biesiadnym, połączonym z nadużywaniem alkoholu, a także takie cechy jak- rozrzutny, leniwy, lekkomyślny. A takiemu wybujałemu poczuciu godności towarzyszy kompleks niższości (sprzeczność!!!) wobec narodów ludycznych, demiurgicznych, będących dobrymi gospodarzami i takich opartych na tradycji.

Sprzeczność ta jest trwale się utrzymująca, ale może zostać usunięta poprzez tworzenie się nowego autostereotypu, w wyniku aktualizacji autostereotypu antycypacyjnego. Jak wiemy, jest to możliwe, gdyż obraz otoczenia narodowo-państwowego Polaków jest bipolarny: zachodnie społeczeństwa postrzegamy pozytywnie a wschodnie negatywnie! Widzimy zatem kontrast i wiemy, w którym kierunku dążyć- silnie aspirujemy do bycia społeczeństwem zachodnim. Stwarza to psychologiczne przesłanki do przyjmowania cech i wartości przypisywanych owym społeczeństwom. Wówczas znikną również sprzeczności między wybujałym poczuciem godności, a kompleksem niższości. Cały ten proces będzie stymulowany przez ogólnoeuropejskie procesy integracyjne. Tymczasem granice Polski staną się granicami UE. Zatem Polacy muszą usunąć dystans emocjonalny, nacechowany urazami i uprzedzeniami wobec wschodnich sąsiadów i dla strategicznego dobra ukształtować nowe, otwarte stosunki międzynarodowe.