80078

Ideowe podstawy kodyfikacji cywilnych:

Szkoła historyczna wniosła wiele do prawa i prawoziuwstwa. nie można jednak jej pizeceniać. O kształcie myśli i praktyce prawniczej pierwszej połowy XIX wieku decydował przede wszystkim rozwój stosunków gospodarczych i społecznych (chodzi tu głównie o rozwój kapitalizmu). Te ogromne zmiany wymagały ujęcia w nowe ramy prawa cywilnego. W pierwszej połowie XIX w^r. szczególnie dwa kodeksy podsumowywały żywe tendencje, występujące w nauce i praktyce prawniczej - były to ABGB z 1811 r. i Codę Civil z 1804 roku.

a)    ABGB:

Był to austriacki kodeks cywilny (pełna nazwa: Allgemeines Gesetzbuch fili die gesamten Deutchen Erblander der Ósterreicluschen Monarchie), stanowił on próbę syntezy ideologii oświecenia oraz doświadczeń epoki rewolucji mieszczańskich.

•    cechy charakterystyczne ABGB:

-    jednym z najwybitniejszych twórców kodeksu był Franciszek Zeiller (1751-1828)

-    nad kodeksem „unosił” się duch prawa natury

stawał on w obronie indywidualizmu i utożsamiał prawa podmiotowe jednostek ze sferą wolności (czynił to jednak w sposób abstrakcyjny, co miało powodować „niewzruszalność” kodeksu na istniejące, zmienne realia)

-    w kodeksie ogłoszono powszecluiość praw podmiotowych i rówmość jednostek w posiadaniu praw naturalnych (jednak w ABGB występowały pewne nieścisłości, np. pizepisy dotyczące szlaclity. poddaństwa, itcL, regulowane były pizez tzw. „ustawy polityczne", czyli poza kodeksem) występowały w nim elementy skrajnego formalizmu, które przeplatały się z eiugmatyzmem norm (np. w prawie rzeczowym określenie „rzeczy" i ..własności")

starano się pogodzić konstrukcje prawu rzymskiego z zasadami gospodarczego liberalizmu warto pamiętać, że ABGB odegrał istotną rolę w historii austriackiego prawa (zapoczątkował reformę studiów prawniczych)

b)    szkoła egzegezy (dosłownie: „szkoła objaśniania"):

była ona wyrazem kryzysu jaki ogarnął austriacką cywilistykę

przedstawiciele tej szkoły rezygnowali z wszelkich rozważań prawniczych o charakterze historycznym, socjologicznym i porównawTzym poznawanie prawa miało walor tylko czysto tecluiiczny

przedstawicielami tej szkoły byli: Zeiller, Schuster, Nippel, Doili ner - „nie widzieli przed sobą nic iruiego prócz martwej litery ustawy, danej prze najwyższego ustawodawcę” (suclia interpretacja litery prawa, wszelkie dyskusje o wadacli prawa odczytywano jako obrazę cesarskiego majestatu)

c)    Kodeks Napoleona (Codę Civil - 1804 r.):

•    cechy charakterystyczne Kodeksu:

szeroko nawiązywał do tr adycji rzymskiej i dawnego prawa francuskiego był bez reszty „oddany” kapitalizmowi

był wprowadzany w' wielu państwach świata - zrobił oszałamiającą karierę

kodeks ten był pierwszą wielką kodyfikacją „wyzwoloną" od przeżytków feudalizmu w prawie

-    mocno akcentowano w rum podstawowe zasady nowego porządku: równość wobec prawa, świętość i nienaruszalność prywatnej własności, swobodę umów

realizowano w nim idee liberalizmu gospodarczego (indywidualizm, wolny rynek)