86574

a) Eksponowanie w doktrynie prawno - politycznej „suwerenności wewnętrznej” państwa - nadrzędności państwa nad wszystkimi organizacjami (także wyznaniowymi). Było to ideologiczne uzasadnienie nadzoru nad działalnością Kościołów i związków religijnych.

b) Tworzenie z mniejszości religijnych przeciwwagi dla Kościoła rzymskokatolickiego przy wykorzystaniu wszelkich zaszłości historycznych, podziałów i konfliktów;

c)    Kształtowanie wśród zwierzchności kościelnych, duchowieństwa i wiernych postawy „lojalności wobec państwa” i realizowanej polityki społeczno -gospodarczej.

Polityka wyznaniowa w Polsce komunistycznej ulegała ewolucji.

Etap pierwszy, lata 1944 - 1948: charakteryzowały się nawiązaniem do doby międzywojennej. Władza nazywała swoje posunięcia demokratyzacją stosunków wyznaniowych (zwłaszcza równouprawnienia wyznań), przykładowo legalizując niektóre wspólnoty, bądź porządkując ich stan prawny.

Początkowo utrzymywano poprawne stosunki z Kościołem rzymskokatolickim, m. in. wyłączono kościelne majątki ziemskie (tzw. dobra martwej ręki - dobra nieruchome należące do związków wyznaniowych, w Polsce głównie do Kościoła katolickiego, uzyskane przez nadania, darowizny, które wobec ograniczeń w ich zbywaniu, miały być zawsze własnością kościelną - w 1950 roku dobra te przejęło państwo) z reformy rolnej 1994 roku, dokonywano zwrotu zagrabionego przez Niemców majątku kościelnego, wyrażono zgodę na nauczanie religii i reaktywowanie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Kwestia Ziem Zachodnich i Północnych - osiągnięto kompromis z Watykanem w postaci zorganizowania tymczasowej administracji Kościoła polskiego z pięcioma administratorami apostolskimi z prawami biskupów rezydencjalnych.