86634

w państwach policyjnych - panowała jednoznacznie idea celowości, a działanie państwa w celu utrzymania swoiście pojętego dobra wspólnego miało charakter administarcyjno-policyjny. Sprawiedliwość i bezpieczeństwo na dalszym planie

epoka oświecenia - to dominacja idei bezpieczeństwa prawnego - celem było przezwyciężenie niepewności i bezbronności obywatela wobec wszechmocy państwa. Wolność obywatela wyrażała się w samowolnym osądzie władz państwa, pozytywizm prawny - celem było bezpieczeństwo prawne, jako konsekwencja liberalnego państwa prawa, które winno gwarantować swym obywatelom pewne i stabilne pozycje prawne

od pocz. XX w. pojawiają się idee sprawiedliwości materialnej jako naczelnej idei prawa, ale nadal przesiąknięte duchem pozytywizmu

po wojnie i opłakanych skutkach pozytywizmu prawnego, powracają koncepcje prawa naturalnego z zasadą sprawiedliwości materialnej jako celu przewodniego prawa Radbruch - konflikt między tymi tendencjami nazwał antynomią - a więc są one względem siebie w nieprzezwyciężalnym przeciwieństwie. Tymczasem należało by ten konflikt nazwać polaryzacją idei prawa - tzn. sama idea prawa rozchodzi się w różnych kierunkach, które powodują napięcia, ale te elementy nie działają rozłącznie, lecz wzajemnie się popierają i uzupełniają - nie burzy to istotowej jedności prawa

inaczej ujmując na elementy prawa można patrzeć z różnych punków widzenia, co powoduje czasami wrażenie, że stoją one w sprzeczność, podczas gdy pełny ich ogląd pozbawia takiego złudzenia Hierarchia zasad tworzenia prawa

Radbruch początkowo za najistotniejsze uznał bezpieczeństwo prawne, które jest w stanie rozwiązać spór prawny, a to jest ważniejsze niż sprawiedliwość i słuszność celu. Pod koniec życia, po przeżyciach II wojny głosił wyższość sprawiedliwości nad bezpieczeństwem i celowością prawa

Dobro wspólne

prawo nie stanowi samo w sobie jakiegoś zamkniętego porządku, ale jest częścią porządku społecznego

prawo nie jest też celem samo w sobie, lecz jest poddane dobru społeczności - stąd jest tylko środkiem do osiągnięcia tego celu

stąd sprawiedliwość, celowość, bezpieczeństwo prawne nie mogą być ostatecznymi celami prawa

tym celem ostatecznym jest dobro wspólne- jako wartość zbiorowa, wynikająca z natury człowieka i obejmująca doskonałość wielości osób, którą można osiągnąć wżyciu wspólnym i we wzajemnym współdziałaniu przez korzystanie z instytucji społecznych Historia teorii dobra wspólnego

Platon - pojęcie wspólnego pożytku - czyli szczęście osobiste obywateli, które ma im zapewnić polis

w prawie rzymskim - pomyślność publiczna - była najwyższym prawem Tomasz z Akwinu - Absolut jest najwyższym Dobrem, w którym każde stworzenie ma udział. Dobro wspólne to porządek wszechświata, w którym uczestniczy dobro poszczególnych stworzeń. Dobro wspólne to także porządek społeczny, który łączy działania ludzi zmierzających do szczęścia i doskonałość natury ludzkiej, która wraz z rozwojem wspólnoty coraz bardziej się doskonali - była to więc społeczna zasada moralna