86642

1. Demokratyczne państwo prawne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego z lat 1989-97 zarysowała się tendencja do traktowania klauzuli demokratycznego państwa prawnego jako zbiorczego wyrazu szeregu zasad i reguł o bardziej szczegółowym charakterze, które nie są wprawdzie wyraźnie zapisane w konstytucji, ale z niej wynikają w sposób pośredni. Zasada zaufania nakazuje, aby organ pań siwo wy traktował obywateli z zachowaniem pewnych minimalnych reguł uczciwości. Przepisy prawne nie mogą wiec zastawiać pułapek, formułować obietnic bez pokrycia bądź nagle wycofywać się ze złożonych obietnic lub ustalonych reguł postępowania, nie mogą stwarzać organom państwowym możliwości nadużywania swojej pozycji wobec obywatela itp.

W ramach tej zasady ogólne Trybunał Konstytucyjny sformułował szereg konkretnych zasad stanowienia prawa, które muszą być przestrzegane w demokratycznym państwie prawnym:

zakaz działania prawa wstecz,

nakaz zachowania odpowiedniego okresu dostosowawczego przy wprowadzeniu nowych norm praw nych w życie, zasada ochrony praw nabytych,

zasada określoności prawa: przepisy prawne muszą być formułowane w sposób na tyle jasny, aby adresat mógł bez trudności określić prawne konsekw encje swego postępow ania,

zasada proporcjonalności, inaczej zwana zakazem nadmiernej ingerencji; dotyczy ona treści stanowionego prawa i nakazuje, aby środki zastosowane do osiągnięcia założonego przez prawodawcę celu byty do tego celu proporcjonalne.