89227

•    formułowania rezultatów: do tego socjologia wprowadziła tzw. zmienne, czyli wyraźnie zdefiniowane i najlepiej mieizalne pojęcia, stosowane w twierdzeniach o zależnościach pomiędzy rozmaitymi faktami czy zjawiskami

•    korzystania ze zdobytej wiedzy: socjologia chciała zdobywszy pewna wiedzę umieć odpowiedzieć na kilka pytań:

jak jest naprawdę? Tutaj rola socjologii polegała na obaleniu różnych mitów i złudzeń typowych dla myślenia potocznego i przerysowań obecnych w sztuce. Miała ona szukać głębszych warstw' izeczywistości społecznej i odkrywać konsekwencje społeczne działali podejmowanych przez członków' społeczeństwa.

dlaczego tak jest? Socjologia pragnęła odkrywać głębokie mechanizmy zjawisk, ukazywać ich powiązania z kontekstem innych zjawisk równoczesnych, a także z sekwencją zjawisk wcześniejszych jak będzie? Nie zadowalała się przeczuciami, lecz postanowiła z praw naukowych wyprowadzić spodziewane tendencje, uzasadnione prognozy społeczne

Ponadto socjologia chciała udzielać naukowo ugruntowanych rad na temat tego. jak zmieniać społeczeństwo w^r pożądanym kierunku

Wizje naukowości socjologii Pozytywizm

August Comte stał się prekursorem pewnego myślenia o nauce i konkretnie socjologu, zwanego pozytywistycznym. Proponował on. aby społeczeństwo wzorować na świecie przyrody, a socjologię na znacznie dojrzalszych naukach, takich jak astronomia czy biologia.

Do tego modelu nauki należało kilka dyrektyw:

ograniczenie poznania naukowego do faktów bezpośrednio obserwowałnych zmysłowo

osiąganie wszelkich uogólnień drogą indukcji, poprzez gromadzenie coraz liczniejszych obserwacji, a następnie klasyfikowanie ich wg podobieństw

sprowadzenie praw naukowych do prostych tez o zależnościach między faktami: występuję razem, albo po sobie

proste, rozumowe wyprowadzenie z praw naukowych przewidywań na temat zjawisk przyszłych wyprowadzanie z praw naukowych dyrektyw praktycznych na temat zapobiegania lub wywoływania nowych faktów

Pogląd o jedności świata społecznego i przyrodniczego, o absolutnym podobieństwie dominujących w nich mechanizmów, nazywa się naturalizmem. Stanowił on nieodłączne dopełnienie pozytywizmu.

Anty pozytywizm / Socjologia humanistyczna

•    Dilthey, Kie ker t - w świecie ludzi występują zjawiska, których próżno byłoby szukać w przyrodzie: znaczenia. symbole, reguły czy wartości, czyli wszystko, co określa się mianem kultury

•    Max Weber - nauka nie może sięgać jedynie do powierzchniowych faktów, lecz do ukrytych znaczeń, które z tymi faktami wiążą ludzie: to może wykryć dopiero rozumowa interpretacja (metoda rozumienia zjawisk społecznych wywarła bardzo silny wpływ na socjologię a zwłaszcza na jej nurt zwany hermeneutycznym)

•    Jurgen Habermas - interpretacja rozumiejąca nabiera cliarakteru obiektywnego, jeśli jest fonnulowana drodze otwartej dyskusji, w warunkach całkowitej swobody wypowiedzi, równej pozycji dyskutantów oraz braku jakiclikolwiek nacisków zewnętrznych i argumentów niemerytorycznych, czyli w tzw. idealnej sytuacji komunikacyjnej (tą teorię Habermas sformułował w odpowiedzi na groźbę pojawienia się w nauce subiektywizmu interpretacji)

•    Znaniecki, Thomas wszystkie fakty społeczne są związane z jakimiś ludźmi, są zawsze „czyjeś", mieszczą się w obrębie życiowych doświadczeń jakichś jednostek lub zbiorowości, które się z turni stykają, doznają i interpretują; mają więc w' sobie z natury zawarty tzw. współczynnik humanistyczny i badać je można tylko z perspektywy tych ludzi, w których doświadczeniu występują, stawiając się w ich położeniu i patrząc na świat ich oczami

Pozytywistycznej teorii „symetrii wyjaśniania i przewidywania”, głoszącej, że dysponując eksplanacyjną teorią naukową można formułować niezawodne przewidywania przyszłych zjawisk socjologia humanistyczna przeciwstawiła się mówiąc o wielkiej ilości efektów niezamierzonych.