89861

2

Wykład

7

Jako źródła wzbudzenia widma rentgenowskiego pierwotnego używa się:

1)    Wiązki elektronów (typowa lampa rentgenowska)

2)    Izotopowych źródeł promieniowania jądrowego (preparat emitujący widmo X lub y) W metodzie 1 używa się zwykle lamp rentgenowskich. W metodzie 2 częściej używa się izotopowych źródeł promieniowania.

Metoda fluorescencji rentgenowskiej jest metodą porównawczą (podstawą jest pomiar natężenia linii wzorców i badanych próbek).

Stosuje się następujące metody kalibracji:

a)    metoda krzywej kalibracji

b)    metoda dodatków wzorca

c)    metody matematyczne

ad a

Wymaga serii wzorców, które wymagają matrycę podobną do matrycy próbki, ad b

Jest przydatna, gdy matryca próbki jest nieznana, względnie odpowiednie wzorce są bardzo drogie, lub trudne w przygotowania Metodę dodatków można łatwo zastosować do proszków, ale trudno w stosunku do materiałów litych, takich jak np. stopy, ad c

Jest kilka metod matematycznych w użyciu, niektóre z nich wymagają stosowania pewnej liczby wzorców, inne są metodami czysto teoretycznymi.

Metody a, b stosuje się do oznaczania pierwiastków w zakresie od 0,1 lub 1 ppm do 100%. Dolna granica oznaczania pierwiastka zależy od rodzaju pierwiastka, typu przyrządu, oraz typu analizowanej próbki. Przy specjalnych rozwiązaniach aparaturowych metodami fluorescencji rentgenowskiej możemy oznaczyć pierwiastki na poziomie ppb. Precyzja pomiarów w metodach fluorescencji rentgenowskiej jest wysoka, zwykle przyjmuje się, że jest równa 0,1 % jeśli chodzi o RSD. Precyzja pomiarów zależy od liczby zliczeń dla rejestrowanego sygnału analitycznego. W metodach rentgenowskich jako detektory stosuje się różnego typu liczniki. Największa czułość pomiarów i najniższe granice wykrywalności są dla pierwiastków o liczbach atomowych od 21- 58. Najniższa czułość jest dla pierwiastków takich jak beryl, bor. Dokładność metod fluorescencji rentgenowskiej jest niższa niż w przypadku metod wymagających roztwarzania próbki.

Dyfrakcja rentgenowska i jej zastosowanie.

Promieniowanie rentgenowskie padając na atom pobudza do drgań jego elektrony, które rozpraszają promieniowanie rentgenowskie. Dyfrakcję promieni rentgenowskich dokonuje się na kryształach w których odległości między płaszczyznami usiecionymi są rzędu długości fali promieniowania rentgenowskiego. Interferencja promieniowania rentgenowskiego prowadzi do powstania maximów promieniowania, kiedy spełniony jest warunek określony równaniem Bragga:

nA = 2d sinG

Stosuje się dwie techniki w badaniach rentgenowskich:

a)    technikę nieruchomego kryształu naświetlonego ciągłym promieniowaniem rentgenowskim (zmienna A)

b)    teclinikę obracanego kryształu naświetlanego widmem monochromatycznym (A-const)