93810

indywidualnych pisarzy lub kierunków i prądów literackich (parodia stylu młodopolskiego wZcikopanoptikonie A. Struga). Może to również funkcjonować jako element parodyjnej organizacji całego utworu. Często obiektem parodii bywają utwory o tematyce „niskiej"-romanse, powieści kryminalne; oraz wzorce nieliterackie-dzieła naukowe, recenzje literackie, naukowe, formy piśmiennictwa użytkowego: kalendarze, poradniki, bibliografie, donosy, drobne ogłoszenia prasowe. Szczególną popularność zdobywa parodiowanie socjolektów społecznych, politycznych, zawodowych i środowiskowych - demaskacja i krytycznej oceny typów mentalności, wzorców prasowych, postaw światopoglądowych.

Funkcje parodii:

1.    Funkcja ludyczna - zabawa literacka, popis zręczności stylistycznej parodysty oraz żartobliwym ujawnieniem sekretów i ograniczeń stylu wzorca. Występuje rzadko - częściej jako komponent strategii nadawczej dzieła.

2.    Funkcja satyryczna - wysuwa się na pierwszy plan tam, gdzie parodia ma za zadanie demaskację zjawisk pozaliterackich: niedostatki światopoglądowych postaw autorskich, ograniczeń poznawczych, zafałszowali ideologicznych, wynaturzeń życia społeczno-kulturalnego; przesądów i stereotypów przejmowanych nieświadomie wraz z przejmowanie szablonów gramatyczno-stylistycznyclL

3.    Funkcja krytyczna - polemika z negatywnie ocenianym dorobkiem poprzedników lub tradycją, której pragnie się pisarz przeciwstawić. Najlepiej ujawnia swe możliwości w roli quasi-recenzji lub quasi- krytyki - staje się środkiem demonstracji słuszności krytycznej oceny, którą wypowiada nie wprost. Parodystyczna krytyka uznawana jest za czynnik opanowania i dystansowania się wobec narzucających się wzorców czy manier poszukującego własnego stylu pisarza. Parodia jest sposobem na „tajną” walkę z zastanymi konwencjami, przyspieszającym proces zmiany stylów literackich. Obiektem krytyki parodystycznej mogą być nie tylko wzorce, ale też inne funkcje parodii oraz wartości i jakości przypisywane danemu wzorcowi (funkcja ekspresywna, komunikatywna; wartości, autentyczności, bezpośredniości).

4.    Funkcja konstrukcyjna - mechanizm stylotwórczy - kiytyczny dystans wobec repertuaru stylów i pomoc w odnalezieniu własnego stylistycznego idiomu; mechanizm gatunkotwórczy - powstawanie nowych reguł genologicznych w rezultacie transformacji wzorców. Forma parodyjna w dialogu z krytyką wzorców pozwala na wypracowanie oryginalnej i wysoce złożonej struktury, która wyostrza nową problematykę niemożliwą do zauważenia przy użyciu dostępnych form. Realizacja tej funkcji wskazuje na nowe możliwości artystycznego wyrazu, a w konsekwencji na rozwój i poprawę jakości formy literackiej.

5.    Funkcja autoreferencyjna - związana z okresem poszukiwania autonomicznych jakości literatury. Parodia jako forma nie spełniająca podstawowego kryterium dzieła sztuki (nie naśladowała natury czy rzeczywistości, lecz inne dzieła sztuki). W XX wieku, parodia nie tyle