93886

rynku. Gdy minimalna efektywna skala produkcji wynosi np. 100 jednostek określonego dobra , a chłonność rynku 500 jednostek tego dobra, powstanie struktury oligopolistycznej można uważać za pewne. Na danym rynku jest miejsce tylko dla kilku przedsiębiorstw. Te, które pierwsze wejdą na ten rynek, utworzą oligopol.

3.    Przewaga wielkości kosztów może polegać na tym, że koszt krańcowy w

miarę wzrostu produkcji w granicach rozporządzalnych zdolności produkcyjnych maleje. Jest to przypadek monopolu naturalnego. Przedsiębiorstwo, które pierwsze podjęto działalność w danej dziedzinie, może skutecznie blokować wejście innemu czy innym przedsiębiorstwom, obniżając cenę swoich produktów i zwiększając produkcje.

4.    Czwarty czynnik jest związany ze specyfiką strefy usług. Należy do niej m in. handel. Jest on taką dziedziną, w której osiąganie przewagi na podstawie kosztów niższych niż u konkurentów, czy też na podstawie dużej skali produkcji jest raczej małe. W tej dziedzinie działalności gospodarczej przesłanką umożliwiającą zainteresowanie potencjalnego klienta dobrem czy usługą danej firmy jest różnicowanie produktów i (lub) usług. Formy różnicowania mogą być różne. Mogą to być różnice opakowania, nazwy, faktyczne lub pozorne różnice jakościowe, lokalizacja firmy w pobliżu miejsca zamieszkania lub pracy potencjalnych konsumentów. Jeżeli klienci uznają, że produkt danej firmy najbardziej im odpowiada, to zaakceptują nieco wyższą cenę ustaloną przez sprzedawcę. Ponieważ, jak już zauważyliśmy w sferze usług metody produkcji raczej nie tworzą przesłanek dla działalności na wielką skalę, więc ta dziedzina charakteryzuje się dużą liczbą względnie małych przedsiębiorstw. Mogą one, przez różnicowanie produktów lub usług, osiągnąć wpływ na decyzje nabywców i ustalać ceny na nieco wyższym poziomie. Dlatego przedsiębiorstwa działające w tej dziedzinie osiągają równowagę nie w punkcie zrównania kosztu krańcowego (KK) z ceną, lecz w punkcie zrównania utargu krańcowego (UK) z kosztem krańcowym (KK).

5.    Po piąte, należy wskazać na ważną przyczynę różnicowania struktur rynku, jaką są czy mogą być przepisy prawa Chodzi tu zwłaszcza o ochronę patentową wynalazków. Konieczność ochrony patentowej wynalazków jest uwarunkowana tym, że cechą rynku jest szybkie upowszechnianie wynalazków, nowych metod wytwarzania, pozwalających obniżyć koszty, wytwarzać nowe produkty czy istotnie polepszyć ich jakość. Do odkrycia tych nowych metod wytwarzania wiedzie z reguły długa, czasochłonna i kosztowna droga. Brak gwarancji odzyskania poniesionych nakładów z odpowiednim zyskiem spowodowałby znaczny spadek aktywności badawczej. Negatywne skutki ekonomiczne i społeczne takiej sytuacji są oczywiste. Stąd wywodzi się prawna ochrona wynalazców lub firm, które kupiły wynalazek. Przyznany patent oznacza utworzenie pełnego monopolu w kraju, w którym go przyznano.

Do wymienionych dotychczas czynników różnicujących strukturę rynku trzeba dodać fuzje tj. łączenie przedsiębiorstw. Połączenie przedsiębiorstw - dobrowolne czy przymusowe - oznacza zwiększenie poziomu koncentracji. W tym przypadku jest to wzrost poziomu koncentracji organizacyjnej, tzn. łączenie pod wspólnym zarządem wielu zakładów produkcyjnych. Otwiera to drogę do wypełnienia na poziomie cen.

Łatwo jest zauważyć, że poszczególne dziedziny gospodarcze różnią się m.in. liczbą działających w nich przedsiębiorstw. Łatwo jest też wskazać dziedziny, w których działa mała liczba przedsiębiorstw, jak np. przemysł samochodowy, i takie, w których