95346

Polityka zagraniczna imperium rosyjskiego w okresie 1878 1917

W polityce zagranicznej Rosja kontynuowała ekspansję na wschód (1860 - założenie \Vladvwostoku. uznanie przez Chiny granic na Amurze i Ussuril. W Azji Środkowej Rosja zajęła tereny do granicy z Persją i Afganistanem. Na Kaukazie trwający od wielu dziesiątków lat opór przeciwko Rosjanom został ostatecznie złamany w 1859, wraz ze stłumieniem powstania pod wodzą Szamila.

Wojna francusko-pniska (1870-1871) dała Rosji możliwość wyzwolenia się z klauzul traktatu paryskiego (1856), krępujących jej swobodę na Morzu Czarnym. Rosnące tendencje panslawistyczne skierowały w latach 70. XIX w. zainteresowanie Rosji w kierunku Bałkanów, co w rezultacie doprowadziło do wybuchu X wojny [QSViłk<HUreckiq toczonej w latach (1877-1878).

W polityce wewnętrznej wyraźnie dały znać o sobie rosnące problemy społeczne. Pojawił się wpływowy, biorący w obronę cłiłopów ruch narodników - początkowo idealistyczno-reformatorski, od 1879, tj. od utworzenia Narodnej Woli. ewoluował w kierunku rewolucyjnego terroryzmu. Jego ofiarą padł w 1881 car Aleksander II.

Aleksander III (panujący w latach 1881-1894) wzmógł stosowane przez państwo środki represji. Prześladowania dotknęły tue tylko radykalnych rewolucjoiustów. zaostrzyły się także m in. formy rusyfikacji stosowane w Polsce, krajach bałtyckich i Finlandii. W polityce zagranicznej Rosja utrzymywała sojusz z Niemcami i Austro-Węgrami. wzmogła ekspansję gospodarczą na Daleki Wschód.

Rywalizacja o wpływ)’ w Mandżurii i Korei doprowadziła do wybuchu woinv rosyjsko-japońskie i w latach 1904-1905 i zaostrzenia stosunków z Wielką Brytanią. Na Bałkanach Rosja poniosła dyplomatyczną klęskę utraciwszy wpływy w Bułgarii, która związała się z Austro-Węgrami. Po zamordowaniu austriackiego następcy tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarąjewie. Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji 1 sierpnia 1914, co było odpowiedzią na pochopnie ogłoszoną 30 lipca mobilizację generalną. Lokalny konflikt Austro-Węgier z Serbią zmienił się w I wojnę światową która doprowadzić miała do upadku carskiej Rosji. Genezą przyszłego upadku były nawarstwiające się, nie rozwiązane konflikty społeczne.

Od lat 90. XIX w. przy pomocy pożyczek zagranicznych realizowano program przyspieszonej industrializacji kraju. W wielkich ośrodkach przemysłowych, w miastach stołecznych i na południu Ukrainy pojawiła się nowa klasa najemnych pracowników przemysłowych. Do 1913 liczebność proletariatu wzrosła do ok. 3 min osób. tj. podwoiła się w stosunku do 1890. a jego nastroje coraz bardziej się radykalizowały.

W rolnictwie wytwarzającym przeszło połowę dochodu kraju i dostarczającym głównie towarów eksponowych (zboża, bydła, drewna) także wystąpiły zjawiska prowadzące do zaostrzenia sytuacji społecznej. Konieczny do finansowania wzrostu gospodarczego przyrost eksportu realizowano poprzez drastyczne ograniczenie konsumpcji wewnętrznej, co prowadziło do pogłębiania się ubóstwa szerokich rzesz diłopów. Rosnący niedostatek powodował masowe migracje biedoty wiejskiej do miast. Zapoczątkowana w 1906 r. przez premiera Piotra Stołypina reforma agrarna, wskutek zamachu na niego w roku 1911 i wybuchu I wojny światowej, została jednak przerwana.

Radykalizacja nastrojów społecznych sprzyjała tworzeniu się nielegalnych organizacji i struktur o charakterze rewolucyjnym. W 1897 r. powstała w Rosji i na ziemiach polskich żydowska organizacja socjaldemokratyczna -Bund. W 1898 r. w Mińsku powołano Socjaldemokratyczną Partię Robotmczą Rosji, z kolei w oparciu o tradycje narodnickie w 1901 r. powstała partia socialistów-rewoluciotustów.

Agitacja działających w podziemiu grup rewolucyjnych, nabrzmiałe problemy społeczne oraz porażka w wojnie z Japonią spowodowały wybuch rewolucji 1905 roku Wydany przez cesarza Mikołaja II pod wpływem strajku generalnego manifest z 30 października 1905 zapowiadał zaprowadzenie podstawowych praw obywatelskich -prawa do zgromadzeń, wolności słowa, wolności prasy, prawa do zrzeszania sie. obiecywał powołanie organu przedstawicielskiego - Dumy - o uprawnieniach ustawodawczych.

Przyrzeczenia cesarskie w pełm zaspokajały żądama rewolucyjnych liberałów (kadetów i oktiabrystów). natomiast późniejsze zamieszki wybuchały z inspiracji bolszewików (m in. powstanie w Moskwie w grudniu 1905) bądź pojawiały się samorzutnie. Porewolucyjny okres rządów w oparciu o Dumę. która mimo bardzo ograniczonych uprawmeń stwarzała pozory konstytucjonalizmu, rozwijał świadomość polityczną szerokich kręgów społecznych, tworząc przesłanki obalenia caratu.