ekonomika (208)

414 Ił ftrinyij tnmportonrj t probtony mtegragt

Obecna polityka transportowa jeer kontynuacją poprzedniej (polityki transportowej państwa 2001-2015 dk zrównoważonego rozwoju kraju), ale uwzględniono w niej warunki i konsekwencje wynikające z przystąpienia ftłlski do Unii Europejskie}- Konieczność pewnej modyfikacji celów i kierunków polityki transportowej spowodowały wytyczne Unii Europejskiej zawarte w ostatniej białej księdze Europejska polityka transportowa do 2010 roku - aas aa decyzje. Nastąpiła zmiana uwarunkowań prawnych, w których działa sektor transportu, pojawiła się możliwość pozyskiwania znacznych środków finansowych, wspierających rozwój sektora transportu na zasadach pełnej integracji z systemem Unii, a także ułatwiona jest wymiana osób i towarów pomiędzy krajami w ramach otwartego, wolnego i niedyskryminacyjnego rynku. W dokumencie PT? na tle aktualnej diagnozy systemu transportowego (ogólnych trendów i problemów) przedstawiono cele, zasady i priorytety polityki transportowej w perspektywie długookresowej.

Warunki funkcjonowania sektora transportu bardzo zmieniły się nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie i nadal zmieniają się. Jako podstawowe trendy w transporcie wymieniono⁵*':

•    wzrost ruchliwości osób i stabilizacja wielkości przewozów ładunków przy zmianie ich struktury; nastąpił spadek przewozu ładunków masowych i wzrost przewozów ładunków wartościowych;

•    dalszy wzrost poziomu motoryzacji indywidualnej i udziału transportu drogowego w przewozach, co było konsekwencją zmiany struktury przewozów;

•    skokowy wzrost przewozów w transporcie lotniczym;

•    spadek udziału kolei w przewozach towarowych i pasażerskich na rzecz transportu drogowego, chociaż w ostatnich latach nastąpiła stabilizacja przewozów towarowych koleją;

» spadek udziału transportu publicznego w transporcie lokalnym w większo-fd miast w Mace;

•    stabilizacja wielkości przewozów w transporcie morskim i wodnym śródlądowym na stosunkowo niskim poziomie; w ostatnich latach odnotowano pewien wzrost przewozów, zwłaszcza w transporcie morskim bliskiego zasięgu;

•    rosnące wymagania użytkowników pod adresem poszczególnych podsystemów transportowych (komfort, niezawodność, bezpieczeństwo, czas dojazdu, pewność podroży, niskie koszty, itp.);

•    rosnące zapotrzebowanie użytkowników ns rozwój transportu rowerowego i poprawę warunków ruchu pieszego, w tym przez tworzenie wydzielonych stref ruchu pieszego;

Ibidem.

•    miuci    uuai •» j -

zmieniającej się liczbie wypadków i ofiar rannych;

•    rosnące obciążenie środowiska ujemnymi skutkami funkcjonowania systemu transportu.

Obecnie sformułowana polityka transportowa państwa powinna rozwiązać powstałe w sektorze transportu problemy. Większość tych problemów wynika z wieloletnich opóźnień w rozwoju tego sektora, braku środków finansowych, a także jest konsekwencją niejednoznacznie formułowanej polityki transportowej lub też braku jej realizacji. Pojawiły się też problemy, które spowodowały zjawiska całkowicie nowe. Istotnym problemem funkcjonowania transportu po 1989 roku był bardzo niski poziom zaangażowania środków publicznych w przebudowę i rozwój infrastruktury transportowej. W Polsce na te cele przeznaczana jest znacznie mniejsza część budżetu centralnego i budżetów samorządów terytorialnych, niż w pozostałych krajach europejskich, zarówno z grupy UE-15, jak i z grupy krajów, które stały się członkami w 2004 roku. Z niedostatecznego rozwoju infrastruktury transportowej wynikają następujące problemy: przeciążenie dróg ruchem samochodowym, zwłaszcza na najważniejszych drogach krajowych i w obszarach zurbanizowanych, braki obwodnic i objazdów miejscowości, prowadzące do obsługi ruchu tranzytowego przez główne drogi miast i miasteczek, niedostosowanie konstrukcji nawierzchni drogowych i obiektów mostowych do ruchu samochodów ciężarowych o zwiększonych naciskach na oś, co powoduje przyspieszone niszczenie nawierzchni, zły stan infrastruktury technicznej spowodowany zaległościami w robotach utrzy-maniowych i remontach. Finansowanie rozwoju infrastruktury nadal stanowi problem. Środki budżetowe są bardzo małe, możliwości finansowania inwestycji infrastrukturalnych ze środków Unii Europejskiej wykorzystywane są w niewystarczającym stopniu (brak dojrzałych projektów, brak środków na sfinansowanie wkładu własnego oraz niskie kompetencje służb odpowiedzialnych za przygotowanie i realizację inwestycji), a potencjał ekonomiczny sektora prywatnego, jako potencjalnego partnera w projektach inwestycyjnych, jest stosunkowo niski. Problem stanowią też ograniczone środki na prace badawczo-rozwojowe w transporcie i w sektorach z nim związanych. Ogranicza to postęp techniczny w systemie transportowym kraju oraz w przemyśle produkującym środki transportu, urządzenia sterowania ruchem itp.

Jako podstawowy cel polityki transportowej przyjmuje się zdecydowaną poprawę jakości systemu transportowego i jego rozbudowę zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jakość systemu transportowego jest jednym z kluczowych czynników, wpływających na warunki życia mieszkańców, na rozwój gospodarczy kraju i regionów. Zakłada się, że cel podstawowy polityki transpor-