97405

Czeczenia. Duże zmiany gospodarcze nastąpiły w Chinach i Wietnamie; w obu tych krajach przy władzy nadal pozostają jednak partie komunistyczne, dlatego trudno mówić w odniesieniu do nich o postkomunizmie.

Zmiany ideowe i polityczne

Upadek systemu komunistycznego, rozpad części dawnych państw komunistycznych i ostateczna dyskredytacja oficjalnej ideologii spowodowały pojawienie się ruchów społecznych i ideologii, będących reakcją na poprzedni porządek oraz nowe napięcia społeczne, a także stanowiących odbicie skrywanej wcześniej różnorodności etnicznej, kulturowej i religijnej. Nastąpiło odrodzenie religii, także w postaci fundamentalizmu, zwł. w krajach islamu. Ideowe odpowiedzi na głęboki kryzys są bardzo zróżnicowane: od skrajnego, etnicznego nacjonalizmu po koncepcje budowy demokracji i państwa prawa na wzór zachodni. Wszystkie kraje postkomunistyczne określają swe ustroje jako republiki parlamentarne lub prezydenckie. Rzeczywiste formy rządów różnią się znacznie, zawierając się pomiędzy demokracją a autorytaryzmem. W większości krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w niektórych państwach bałkańskich (Bułgaria, Rumunia, Słowenia) i w części państw powstałych po rozpadzie ZSRR (kraje bałtyckie, Ukraina) nastąpiła liberalizacja polityczna i kształtuje się system demokratyczny. Kraje te mają demokratyczne konstytucje, systemy wielopartyjne, rządy są kontrolowane przez parlamenty, są przestrzegane swobody obywatelskie i wolność wypowiedzi, w zasadzie są respektowane swobody religijne i prawa mniejszości (choć jest to problematyczne, np. w państwach bałtyckich w odniesieniu do Rosjan). Nawet w krajach, które odniosły stosunkowo największe sukcesy w zakresie przekształceń systemu politycznego, demokracja nie ma skonsolidowanego charakteru. Słabo wykształcona lub niemal nieobecna jest kultura kompromisu, systemy