98748

Praktyczność pedagogiki społecznej : zakres i przekraczanie

Postawa badacza, tego, który potrafi wątpić, szukać, stawiać pytania, tego, który nie wie wszystkiego i nie musi natychmiast i sprawnie podejmować trafnych decyzji, który może i powinien namyślać się nad swą praktyką, nad jej polem, nad tym, co ją warunkuje. Praktyk, który przejawia cechy badacza i badacz, który rozumie praktykę oraz nauczyciel, który pomaga im obu wyjaśnić złożoność tych związków - to swobodnie sformułowany problem tego zagadnienia.

Analiza możliwych związków nauk społecznych z praktyką z punktu widzenia przyjętego podejścia badawczego pozwala wyodrębnić następujące ich typy;

❖    dla praktyki, są to te rodzaje podejść badawczych, których celem są analizy służące praktyce (rozpoznania, diagnozy, ekspertyzy). Charakterystyczną ich cechą jest zewnętrzne usytuowanie pedagoga społecznego, co sprzyja podkreślaniu podziału na to, co przynależy do teorii, a co do praktyki.

❖    w praktyce, są to te rodzaje podejść badawczych, których celem jest zrozumienie sensu i znaczenia danego zjawiska. Charakterystyczne jest wewnętrzne usytuowanie podmiotu działającego. Procedurą powszechną w tym typie jest badanie przez działanie oraz takie podejścia, jak np. analiza instytucjonalna. Generuje to dalsze stanowiska wieloprzesłankowości. Chętnie mówi się o wymiarze partycypacyjnym.

❖    przez praktykę, jest to takie podejście, które umożliwia dyskurs praktyki pozwalające na stopniowe nadawanie jej wymiaru refleksyjnego. Niekiedy mówi się o uogólnianiu praktyki, także o refleksyjnej praktyce.

❖    nad praktyką, podejścia zintegrowane umożliwiające ogląd praktyki z oddalenia metateoretycznego. Pewne przykłady takiego typu związku: wymiar transwersalny pedagogiki społecznej, propozycja paradygmatu pracy społecznej jako działania.

Jeśli przyjmujemy stanowisko, że pedagogika społeczna, jej perspektywy ; ontologiczna, epistemologiczna, aksjologiczna, mogą składać się na zintegrowaną, jedną z możliwych perspektyw orientujących działanie w polu edukacji i pracy społecznej/socjalnej, to wobec tego bardzo ważna staje się dbałość o to, aby w kształceniu przyszłych pedagogów społecznych (praktyków) zadbać o takie kształtowanie, struktuiyzowanie umysłu, aby potrafili oddalać się od praktyki, oglądać ją z zewnątrz, badać i powracać do niej wzbogaceni. Jest to jeden z możliwych sposobów przekraczania praktyczności pedagogiki społecznej i „wtapiania się" dyscypliny w praktykę oraz praktyki w dyscyplinę. Wymaga to kształtowania postawy krytycznej i zarazem refleksyjnej, której istotą jest nieoddzielanie teorii od tzw. praktyki. Na pytanie o praktyczność pedagogiki społecznej odpowiadamy - mieści się owa praktyczność w pedagogice społecznej postrzeganej jako orientacja działania. Jej jakość zapewnia równoległe przygotowywanie do aktywności badawczej w znaczeniu klasycznym i aktywności celowościowej, zorientowanej na realizację zadań praktycznych.

Praktyczny wymiar pedagogiki, w tym także pedagogiki społecznej, w którym ona sama odwołuje się do wartości, z jednej strony jako „źródła” - „przyczyny”, z drugiej jako pewnego „stanu pożądanego”, pozwala na określenie urzeczywistniania wartości, które staje się tym samym, co ich tworzenie w konkretnej rzeczywistości, nadając jej aksjologiczny wymiar.

Swoistość pedagogiki społecznej i jej przydatność dla orientowania działania w polu praktyki społecznej pracy jest określana w różnorodny sposób. Przyjmujemy, że tę strukturę, którą możemy określić punktem widzenia pedagogiki społecznej wyrażają cztery cechy, które skrótowo określają : integratywność, dynamika, profilaktyka, kompensacja oraz wartościowanie.