OKRESY KSZTAŁTOWANIA SIĘ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
Okresy praktycznej działalności wychowawczej:
• Johana Pestalozziego (1746-1827)
• Friedricha A. Diesterwega (1790-1866)-głosiciel poglądu, iż rolą szkoły jest również podnoszenie poziomu socjalnego i kulturalnego środowiska. Postulat wyrównywania zaniedbań i krzywd społecznych stał się podstawą poglądów niemieckich pedagogów społecznych w czasie, gdy proponowali specyficzny charakter uprawiania nowej dyscypliny pedagogicznej.
• Roberta Owena (1771-1858) - twórca osobliwego eksperymentu społecznego w osadzie robotniczej New Lenarc w Szkocji.
Okresy spekultatywnego uprawiania pedagogiki społecznej bez powiązania z badaniami empirycznymi:
• Paul Bergmann (1869-1946) - reprezentował kierunek empiryczny, postulował m.in. uspołecznienie poczynań edukacyjnych w konkretnym środowisku. Upatrywał to w konkretnej funkcji rad i samorządów lokalnych nad różnymi instytucjami wychowawczymi i opiekuńczymi, także nad rodziną.
• Paul Natorp (1854-1924) - teoretyczne określenie pedagogiki społecznej, dostrzega znaczenie czynników społecznych w wychowaniu. Był zwolennikiem koncepcji Tonnesa, który traktował społeczeństwo i wspólnotę jako odmienne struktury społeczne. Wspólnota jako wyraz realnego, ograniczonego życia jest przeciwieństwem asocjacji, organizacji czy instytucji, do której ludzie trafiają przypadkiem czy pod przymusem okoliczności. Podnosił związek religii i idei człowieczeństwa, zasygnalizował relacje między jednostką, wspólnotą i wychowaniem. "Człowiek może stać się człowiekiem tylko w ludzkiej wspólnocie." Zdaniem Natorpa:
o pedagogika społeczna jako teoria powinna badać społeczne warunki kształtowania społecznego, o jako praktyka ma szukać dróg i środków służących realizacji postawionego celu, o zadaniem pedagogiki społecznej jest określenie warunków, możliwości i działań pedagogicznych.
Rozwój pedagogiki społecznej na podstawie badań empirycznych wraz z rozwijającą się refleksją metodologiczną:
• Helena Radlińska (1876-1954) - największą jej zasługą była troska o nadanie rangi naukowej i określenie podstaw metodologicznych.
• Mary Richmond (1861-1922) - USA, działaczka społeczna, wprowadza do pedagogiki społecznej pojęcie diagnozy społecznej opartej głównie na wywiadzie środowiskowym.
• Alice Salomon - niemiecka kontynuatorka idei pracy środowiskowej.
• Stanisław Szacki - kontynuator pracy środowiskowej na gruncie Rosyjskim i Związku Radzieckiego.
• Lewica polskich patriotów, rewolucjonistów, reformatorów społecznych: Ludwig Krzywicki, Edward Abramowicz, Stanisław Karpowicz, Faustyna Mokrzycka, Konstanty Rzeczkowski, Henryk Jordan, Kazimierz Karniłowicz.
Helena Radlińska:
• Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych, z etyką i kulturoznawstwem (teoria i historia kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia.
• Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki do środowiska, wpływem warunków bytu i kręgów kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zaakceptowanie bytu i wartości przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału.
1966r. - uczeń Heleny Radlińskiej - Ryszard Wroczyński, napisał podręcznik do pedagogiki społecznej, który zawierał brakujące elementy wcześniejszych podręczników.