6400

Poglądy społeczno - pedagogiczne Heleny Radlińskiej kształtowały się w trzech różnych epokach historycznych: w okresie zaborów, w latach Drugiej Rzeczpospolitej jak i w początkach Polski ludowej.

Podstawowym zadaniem wychowania jest, według Radlińskiej „ujawnienie i zaktywizowanie wartości (sił) jednostek i grup społecznych oraz kształtowanie grup społecznych”¹. Działalność ta ma doprowadzić do pełnego dostępu wszelkich kręgów ludzkich do oświaty i kultury a tym samym do aktywnego udziału w życiu społecznym i politycznym kraju. Odrębność i specyfika wychowania w interpretacji Radlińskiej polega na łączeniu przez nią różnych punktów widzenia: indywidualistycznego, społecznego oraz kulturowego. Koncepcja ta odwołuje się do tezy, że człowiek jest istotą bio- socjo- kulturową.

To właśnie działalność Radlińskiej wyznacza początek polskiej pedagogiki społecznej. Pedagogika ta w jej ujęciu, charakteryzuje się specyfiką i odrębnością wśród innych kierunków pedagogicznych okresu międzywojennego. Stanowisko to polega na ujmowaniu wychowania w szerokim kontekście wpływów społeczno - historycznych, na dostrzeganiu zależności między rozwojem osobowości a zakresem pedagogiki zagadnień socjalnych i oświatowych

Takie poglądy Radlińskiej jak i jej głęboki humanizm i ogromna wrażliwość na krzywdy ludzkie, stawiają stanowisko Radlińskiej „zawsze w obozie walki o dobro a ją samą w kręgu pedagogów czynu, przeciwstawiających się wszystkiemu, co krępuje swobodny rozwój człowieka”².

Helena Radlińska kiedy staje po stronie klasy robotniczej, która zmuszona jest prowadzić walkę o swoje wyzwolenie spod nacisku społecznego, stara się przez całe swoje życie otoczyć opieką tych, którzy są zaniedbani i upośledzeni. Pragnie aby wszyscy mieli jednakowe możliwości korzystania z dóbr wartościowych środowiska przedmiotowego. „Radlińska kładzie nacisk na uwzględnienie w wychowaniu niewidzialnych czynników środowiska, stanowiących więź moralną grupy, czyli wartości idealnych pomocnych w przekształcaniu życia”³.

Radlińska we wszystkich podejmowanych pracach w całym jej życiu kieruje się przede wszystkim ideami wolności, demokracji i praworządności. Niestety te kategorie by nie zeszły na dalszy plan należy ciągle odnawiać oraz stwarzać wszelkie warunki do ich rozwoju. Gdy spojrzymy na dzieje życia Radlińskiej znajdziemy strukturę postaw, które gwarantują nam trwałość wyżej wymienionych wartości. „Są to takie elementy intelektu, woli i uczuć, jak przede wszystkim dążenie do prawdy, bezkompromisowości i konsekwencja w realizacji aprobowanych celów oraz wierność przyjmowanym ideałom”⁴.

Myśl pedagogiczna Heleny Radlińskiej kształtowała się na przełomie XIX i XX wieku. Poglądy te były ściśle związane z działalnością Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wydziału Pedagogicznego Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. „Uczelnia ta służyła potrzebom praktycznym uczyła ‘zastosowania wiedzy do życia'”⁵. Podstawowym zadaniem tego studium było przygotowanie pracowników czynnych - nauczycieli młodzieży pracującej i dorosłych organizatorów życia kulturalnego, instruktorów ochrony pracy i opieki społecznej oraz bibliotekarzy (Działalność Studium nie zostaje przerwana nawet w okresie drugiej wojny światowej. Od 1945 roku tradycje tej uczelni Radlińska kontynuuje w Uniwersytecie Łódzkim). Charakterystyczną cechą działalności i twórczości Heleny Radlińskiej było

2

1

W. Theiss: Radlińska. Wiedza Powszechna. Wydanie II. Warszawa 1984r, s. 117

2

* Tamże, s. 9

3

L. Chmaj: Prądy i kierunki w pedagogice XX wieka Warszawa 1962r, s. 318.

4

W. Theiss : Radlińska. Wiedza Powszechna. Wydanie II, Warszawa 1984r, s. 10

5

^r> Tamże, s. 57