98850

•    Wytyczona - 2 partie i zmienne preferencje wyborców (Bułgaria, Albania, Słowenia).

•    Ustruktnralizowana - ma stałą strukturę, więcej niż 2 partie, w miarę zmienne zachowania wyborców (Polska).

Prezydent

•    Monistyczna egzekutywa - brak w Europie Środkowej. Szef rządu to głowa państwa (USA). Zbliża się do niej Białoruś, ale jest autorytarna.

•    Parlamentaryzm z dominującą prezydenturą - Rosja, Ukraina do zmian w konstytucji 2005, Serbia, Chorwacja do 2000.

•    Parlamentaryzm z korygującą prezydenturą - prezydent koryguje system w chwilach napięcia i stabilizuje go (Polska, Litwa, Słowacja, Rumunia). Zazwyczaj pochodzi z wyborów powszechnych, więc ma mandat społeczny.

•    Prezydentura symboliczna - wyłącznie funkcja głowy państwa (Słowenia, Niemcy).

Frekwencja w wyborach prezydenckich

W większości państw Europy Środkowej chętniej wybierany jest parlament, poza Polską i Rosją. Czasami jest ona bliska, w Polsce, Rosji i Litwie społeczeństwo przywiązuje większą wagę do jednostek, przy negatywnym modelu głosowania anty-, wybór mniejszego zła i mobilizacja.

Ogólne porównanie systemów Europy Środkowo Wschodniej

Kadencja parlamentu na ogół trwa 4 lata. Nie ma izb wyższych w połowie państw -unikameralizm występuje w Litwie, Łotwie, Estonii, Macedonii, Mołdawii, Bułgarii, Węgrzech, Ukrainie, Chorwacji. W pozostałych państwach występuje bikameralizm. W Polsce jest największa ilość parlamentarzystów (560), następnie w Rosji (450 deputowanych) i Ukrainie. W pozostałych państwach mniejsze zgromadzenia, republiki bałtyckie to zazwyczaj 100 posłów. Sposób wyboru jest zbliżony, tylko w Czechach jest model amerykański (6 lat kadencji, co 3 lata wybór 1/3 składu, także w Japonii). Izba wyższa w Słowenii (Rada Państwa) wybierana jest na bazie klucza - pracodawcy, pracownicy, rolnicy, wolne zawody, władze lokalne.