99377

miejscowej ludności chrześcijańskiej. Znaczne oddalenie od muzułmańskiego wschodu oraz nieznajomość liturgicznego języka arabskiego spowodowały, że zasady wiary muzułmańskiej wśród Tatarów zostały w znacznym stopniu okrojone. Mimo to podstawy religijne nie odbiegają od głównych zasad islamu. Opiera się on na pięciu filarach zwanych po arabsku arkan. Są to: szahada (wyznanie wiary), sałat (modlitwa), zakat (jałmużna), saun (post) oraz hadżdż (pielgrzymka do Mekki).

Główne wyznanie wiary, czyli szahada brzmi: La ilał)a ilallah wa-Muhammadun rasulu allahi, czyli „Nie ma Boga nad Allacha, a Mahomet jest jego wysłannikiem". Słowa te są podstawą religii muzułmańskiej i wszystkich jej zasad. Przyjęcie i częste powtarzanie owej formuły należy do najważniejszych obowiązków muzułmanina.

Każdego prawowiernego muzułmanina obowiązuje sałat - pięciokrotne odmawianie codziennych modlitw z twarzą zwróconą w stronę Mekki: o świcie, w południe, po południu, o zachodzie słońca i po zapadnięciu zmroku. Nakaz ten nigdy nie był rygorystycznie przestrzegany przez Tatarów. Przeważnie odmawiają oni krótkie modlitwy - porą poranną i wieczorną. Właściwe modły odbywają się dopiero w meczecie lub domach prywatnych, do których wierni przychodzą we wszystkie piątki miesiąca. W czasie tego nabożeństwa Tatarzy czytają chóralnie modlitwę zwaną ziki\ Jest to swego rodzaju litania, w której wierni pozdrawiają proroków Starego i Nowego Testamentu oraz Mahometa. Zgodnie z tradycją, każda osoba przystępująca do modlitwy musi dokonać ablucji, czyli rytualnego obmycia ciała.

Bardzo mocno akcentuje Koran obowiązek jałmużny, czyii zakat. Jest to rodzaj podatku od dochodów i majątku, ustanawiany zwłaszcza w trosce o ubogich. Związany on jest również z niesieniem pomocy rodzicom, krewnym, sąsiadom, sierotom, ubogim, podróżnym i proszącym. U Tatarów polsko-litewskich zakat zatracił swój pierwotny charakter. Przekształcił się w zwyczaj rozdzielania między uczestników modłów sadogi, składającej się z bułeczek lub słodyczy. Sadogę przed rozdaniem błogosławi się odmówieniem modlitw.

Kolejna zasada islamu - post (saun) - nakazuje wiernym w ramadanie, miesiącu, w którym Mahomet otrzymał pierwsze objawienie, całodzienne (od wschodu do zachodu słońca) wstrzymanie się od jedzenia, picia, palenia tytoniu i stosunków seksualnych. W przypadku polskich Tatarów wygląda to inaczej. Poszczą tylko nieliczne osoby, a reszta wstrzymuje się od chodzenia na zabawy, imprezy roziywkowe i do kina. Przypomina to więc katolicki adwent. W czasie ramadanu prawie każdego dnia odbywają się w meczetacłi wieczorne modlitwy tarawichy.

Ostatnia, piąta zasada islamu to hadżdż - pielgrzymka do Mekki. Obowiązuje ona każdego muzułmanina, lecz pod warunkiem, że ma ku temu odpowiednie środki. Z tego też powodu tylko nieliczni Tatarzy z Polski mogli sobie pozwolić na odbycie podróży do świętego miasta islamu, a ci, którzy z niej powrócili, otrzymywali zaszczytny dla wyznawców islamu przydomek hadżdżego. Daleką drogę do Mekki zastępowała od niepamiętnych lat pielgrzymka do własnych miejsc kultowych, do których należały cmentarze w Łowczycach i w Sieniawce, obecnie znajdujące się na terenie Białorusi. W Łowczycach znajduje się grób Świętego Ewalijego Konteja (Kontusia), któremu przypisywano cudowną moc uzdrawiania chorych i ułomnych.

W codziennym życiu religijnym każdego muzułmanina, również polskich Tatarów, najważniejsze są dwa miejsca: meczet - islamska świątynia i rnizar - cmentarz.

Niegdyś obszary wschodnie dzisiejszej Polski pełne były meczetów z iskrzącymi się w słońcu półksiężycami. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie dwa, zabytkowe już, meczety: w Bohonikach (pochodzący najprawdopodobniej z I połowy XIX wieku) i w Kruszynianach (pochodzący z XVIII wieku). Ponadto w latach 90. XX wieku został wybudowany murowany meczet w Gdańska

2