99419

- państwa upadłe (failed States) - nie są w stanie sprawować jakiegokolwiek władztwa ani spełniać podstawowych funkcji wobec ludności. Można uznać je za puste pojęcia prawno-geograficzne.

Powyższy podział nie jest precyzyjny, a zakwalifikowanie się do jednej z grup nie skazuje państwa na bezkresne w niej tkwienie, czy też permanentną degradację w klasyfikacji. Mimo że wiele z nich znajduje się na "równi pochyłej" i zmierza ku upadkowi lub też utrzymują się w stanie chronicznej słabości to państwa takie jak Liban, Nigeria czy Tadżykistan są przykładem, powrotu do względnej normalności.

Do pełnego opisu sytuacji towarzyszącej omawianemu zjawisku należy wskazać jego istotę oraz szczególne cechy charakterystyczne. Znamienna jest utrata przez państwo legitymizacji rządzenia, na skutek nieudolnych, a a nawet sprzecznych z prawem poczynań władzy, (czego przykładem są żerujące na społeczeństwie elity, chroniące egoistyczne interesy za pomocą represyjnego reżimu). Zanik zaufania i identyfikacji obywateli z rządzącymi prowadzą do całkowitego rozpadu struktur państwa, a w efekcie i do utraty "monopolu władzy". Skutkuje to poważnym naruszeniem, a nawet całkowitym zburzeniem ładu wewnętrznego. Administracja państwowa ma naprzeciw siebie "zrewoltowane" społeczeństwo i "prywatne armie" dysydentów i opozycjonistów. Permanentna przemoc i terror stają się nieodłącznymi cechami życia publicznego. Na porządku dziennym są brutalizacja i intensyfikacja stosowania siły fizycznej wobec niewinnych ludzi oraz wzrost przestępczości i przemocy kryminalnej. Dominują wewnętrzne konflikty zbrojne, często przybierające postać wojen domowych, mających swoje źródła we wrogości religijnej, etnicznej czy językowej. Przedmiotem walk jest bardzo często dostęp do zasobów surowcowych (szczególnie w państwach posiadających duże złoża np. Irak, Nigeria). Konfliktogennym jest również bogactwo społeczne, będące przymiotem jedynie wąskiej grupy ludności, co skutkuje coraz bardziej znaczącym podziałem społeczeństwa.

Dochodzi także do nagminnego naruszenia praw człowieka, do których często dochodzą kryzysów humanitarnych (związanych z głodem, biedą a niekiedy na domiar złego pojawiają się klęski żywiołowe).

Destabilizacja porządku państwowego, prowadzi do utraty kontroli przez władzę nad granicami i całością terytorium. W jej zasięgu pozostaje często jedynie stolica oraz niekiedy specyficzna strefa etniczno-geograficzna. Ważne szlaki handlowe, zasoby wodne czy źródła zaopatrzenia w żywność stają się "łupem" rebeliantów. Na terenach oderwanych od centrum zaczynają się kształtować gnasi-reżimy polityczne zabięgąjącę o uznanie na arenie międzynarodowej - przykład wyodrębnienia Somalilandu na tzw. Rogu Afryki.

Patologiczna wręczy sytuacja uniemożliwią wykonywanie państwu jego podstawowych funkcji administracyjnych. organizatorsko-gospodarczych. socjalnych czv kulturalnych. Najważniejszym aspektem staje się niemożność zapewnienia społeczeństwu bezpieczeństwa.

Również stan infrastruktury pozostawia wiele do życzenia. Powstałe wcześniej drogi ulegają coraz to poważniejszej dewastacji, bez perspektyw na remont nie mówiąc już o budowie nowych. Im bardziej elita wysysa pieniądze z budżetu, tym mniejsze zainteresowanie bieżącymi sprawami kraju Podobna sytuacja doL nawet arterii wodnych (Kongo) oraz telekomunikacji.

Nagminne stają się zaniedbania w dziedzinie edukacji i ochrony zdrowia. degradacja wszelkich zabezpieczeń socjalnych, co powoduje, że i tak już poważnie zubożałe społeczeństwo zaczyna popadać w skrajna biedę.

Taka panująca sytuacja, prowadzi do coraz to poważniejszych dysproporcji ekonomicznych pomiędzy garstka uprzywilejowanych a ubożejącą większością. Elity skupiają się na permanentnej koncentracji bogactw, podczas gdy reszta ludności pogrąża się w nędzy. Zjawiskiem powszechnym jest wszechobecna na wszystkich szczeblach organizacji państwowej korupcja.

Typowymi ekonomicznymi przejawami dla państw upadających jest spadek wskaźnika PKB. wysoki deficyt budżetowy (idący w paas. z lozrziunośaa rządowych), inflacją - w efekcie spadek realnej siły nabywczej, a co za tym idzie niekiedy zastąpienie lokalnej waluty międzynarodowymi.

Nieporadność i nieudolność administracji państwowej, powoduje utratę jej wiarygodności w oczach obywateli oraz wzrost niepokoju wśród ludności. Nagminnym jest zanik poczucia

2