99424

uprzemysłowienia zadecydował o większej produkcji krajów uprzemysłowionych od krajów rozwijających się.

W XX wieku tempo narastania dysproporcji rozwojowych wzmogło się w wyniku oddziaływania dodatkowego czynnika, który ograniczył przyrost produkcji na jednego mieszkańca w krajach rozwijających się. Czynnikiem tym było przyspieszenie tempa wzrostu liczby ludności w krajach pozaeuropejskich. Przyczyniła się do tego nie tylko tradycyjnie wysoka stopa urodzeń, ale także poprawa warunków sanitarnych, a zwłaszcza skuteczna walka z epidemiami.

Dystans rozwojowy stał się szczególnie widoczny na przełomie lat 50. i 60. gdy większość krajów azjatyckich i afrykańskich uzyskała niepodległość lub szeroką autonomię wewnętrzną. Wtedy też doszło do dyskusji ogólnoświatowej na temat tego dystansu. Utrwaliły się wówczas dwa typy podziałów świata na grupy krajów:

1)    podział TROJCZŁONOWY: na kraje „kapitalistyczne”, „socjalistyczne” i rozwijające się;

2)    podział DWU CZŁONOWY: na kraje gospodarczo wysoko i słabo rozwinięte.

Sprawę komplikowała niezbyt precyzyjna terminologia. I tak na przykład terminy: kraje rozwijające się, ekonomicznie słabo rozwinięte i „trzeciego świata” są zazwyczaj używane zamiennie.

Kraje rozwijające się.

W latach 60. ONZ do krajów rozwijających się zaliczyło ponad 130 krajów. W publicystyce i licznych wystąpieniach kraje rozwijające się często są nazywane Południem, a kraje wysoko rozwinięte - Północą. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż pojęcia te nie są precyzyjne, bo niektóre kraje należące do tzw. Północy (Australia , Nowa Zelandia) leżą na mapie daleko na południu. Kraje wysoko rozwinięte podjęły znaczny wysiłek w celu ułatwienia rozwoju gospodarczego krajów rozwijających się, choć decydujące znaczenie miał jednak wysiłek własny tych krajów. Podstawowym wskaźnikiem ilustrującym stopień rozwoju kraju jest produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca. Bardzo szybki przyrost naturalny w krajach rozwijających się sprawił, że mimo szybkiego wzrostu produkcji całkowitej - PNB na jednego mieszkańca zwiększał się względnie wolno.

Kraje „socjalistyczne”.

Jednym z najważniejszych procesów z zakresu geografii politycznej świata było po dnigiej wojnie światowej ukształtowanie się kategorii krajów „socjalistycznych”. W sumie w 1988r. powierzchnia krajów „socjalistycznych” wynosiła ok. 35 min km², co stanowiło ok. 26% powierzchni świata. Położenie głównego nacisku na budowę przemysłu ciężkiego, rosnące znaczenie wielkich zakładów równoległe z upadkiem drobnej wytwórczości, zwiększające się