99547

SL w latach 1931-1939; agraryzni, formy walki masowej

Stronnictwo Ludowe powstało w 1931 r. jako jeden z efektów konsolidacji opozycji przeciw sanacji i obejmowało następujące partie chłopskie: Stronnictwo Chłopskie. PSL- Wy z wolenie i PSL „Piast”. Głównymi działaczami byli Wincenty Witos. M. Rataj. S. Mikołajczyk i W. Ki er ni k

W swoim programie SL domagało się przywrócenia demokracji parlamentarnej, umocnienia władzy wykonawczej oraz uchwalenia reformy rolnej. W stosunku do dawnych programów chłopskich wyraźnie się zradykalizowało. Zjednoczenie partii chłopskich było jedna sztuczne, gdyż różnice doktrynalne pomiędzy nimi były dość znaczne, przez co SL nie stanowiło realnego zagrożetua dla BBWR.

Przy sprawowaniu władzy w SL stosowano zasadę „trójpołówki" - na szczeblu wojewódzkim i powiatowym pewne funkcje były przeznaczone dla konkretnych partii.

W grudniu 1932 r. SL wystąpił z programem parcelacji folwarków bez odszkodowania. Związany z SL Związek Młodzieży Wiejskiej „Wid” poszedł za radykalnym programem agrarystycznym Stanisława Miłkowskiego. Agraryzm opierał się na założeniu, że podstawą gospodarki jest rolnictwo, a przemysł pełni wobec niego fimkcję usługową. Agraryści uważali chłopów za główną siłę moralną, polityczną i społeczną narodu i wyznawali swoisty kult ziemi i chłopa. W przećiwieiistwie do agraryzmu klasycznego (postulował on gospodarstwa farmerskie), ZMW „Wici" proponował socjalistyczne uspołecznienie gospodarki. Ponadto agraryści mocno popierali rozwój spółdzielczości oraz szerzenie oświaty i kultury na wsi.

Kryzys gospodarczy, który dotknął Polskę w 1930 r. szczególnie pogorszył sytuację rolników. Jesienią 1932 r. chłopi zaczęli strajkować i na znak protestu wobec spadających cen zaczęli wstrzymywać w niektórych rejonach dowóz żywności do miast. SL w latach 1932-33 przeprowadzało liczne strajki chłopów pod hasłami ekonomicznymi (żądano obniżenia opłat targowych, rozwiązania karteli i oddłużenia wsi).

Wybory 1935 r. zostały przez SL zbojkotowane. Równocześnie zaczęto orgaiuzować legalne maiufestacje chłopów, podczas których żądano nie tylko aktywnej walki z ktyzysem. ale także demokratyzacji konstytucji i ordynacji wyborczej, a także powrotu Witosa z emigracji. 29 czerwca 1936 r. odbyła się wielka manifestacja w Nowosielcach (150 tys. uczestników), podczas której wręczono Śmigłemu-Rydzowi petycje, w której domagano się zastąpietua rządów sanacyjnych przez „rząd zaufania mas ludowych”. W lecie 1936 r. w starciach z policją zginęło kilkudziesięciu chłopów. W sierpniu 1937 r. zorganizowano masowy 10-dniowy strajk chłopski (blokada dróg. zakaz handlu) pod hasłami politycznymi (żądano: zmiany konstytucji i ordynacji wyborczej; rozwiązania sejmu, senatu i samorządów; rozpisania nowych wyborów, wprowadzenia rządów demokratycznych powołanie rządu cieszącego się poparciem szerokich mas; zmiany polityki zagranicznej; opłacalności produkcji rolniczej i godziwego wynagrodzenia za pracę; sprawiedliwego podziału dóbr społecznych). Zginęło 42 chłopów.