99569

KOMUNIŚCI POLSCY W ZSRR

W początkowej fazie wojny Stalin nie zamierzaI wykorzystać polskich komunistów w jakiś specjalny sposób. Zależało mu bowiem na utrzymaniu dobrych stosunków z Hitlerem oraz utrwaleniu swoich dotychczasowych zdobyczy terytorialnych, tj. wschodniej Ukrainy i Białorusi. W efekcie: zwalczanie rządu Sikorskiego oraz brak sfjecjalnego oparcia dla polskich komunistów. Sytuacja tych ostatnich w ZSRR nie Ijyła łatwa. Po rozwiązaniu KPP nie mogli brać udziału w działalności politycznej. Jedynie Stefan Jędrycłnwski oraz Wanda Wasilewska zajmowali stosunkowo wysokie pozycje w aparacie władzy.

Natomiast polem ich aktywnej działalności była sfera ideologii. Dla przykładu można podać pismo .Nowe Widnokręgi", wokół którego skupiali się: Wasilewska, Jerzy Putrament, Alfred Lampę. Propagowano na łamach tego czasopisma hasła komunistyczne oraz idee ścisłej współpracy z ZSRR.

W efekcie ich usilnych starań była zgoda Stalina na odtworzenie partii rewolucyjnej w Polsce, ale juz pod zmienioną nazwą-Polska Partia Robotnicza. Utworzono jaz komunistów przebywających w ZSRR. Była to tzw. „Grupa Inicjatywna". W jej skład wchodzili: Bolesław Mołojec, Paweł Finder , Marceli Nowotko, etc. Po przeszkoleniu na terenie ZSRR zostali w grudniu 1941r. przerzuceni do Polski. Cała ta akcja była efektem zmiany polityki Stalina wobec Polski. Mianowicie po ataku Niemiec na ZSRR dojrzał swoją szansę na przejęcie kontroli nad całą Polską przy wykorzystaniu uległych sobie komunistów polskich.

Stąd w lutym 1943r. utworzono Komitet Organizacyjny Związku Patriotów Polskich w ZSRR. Organem tej organizacji było pismo „Wolna Polska", w którym propagowano jiasłaj>owstania niepodległej Polski połączonej sojuszem z ZSRR. Postulowano również utworzenie Polskich i Sił Zbrojnych w ZSRR, tym razem jednak pod zwierzchnictwem Stalina. Pomysł ten uzyskał poparcie Stalina i w efekcie 8 maja 1943r. utworzono 1. Dywizję im. Tadeusza Kościuszki z płk. Zygmuntem Berlingiem na czele. Do końca lipca 1943r. liczyła już 16 tys. żołnierzy. Uznano to za sukces i dlatego w sierpniu 1943r. weszła ona w skład 1. Korpusu PSZ w ZSRR. Na jego czele stanął mianowany na generała Zygmunt Berling, jego zastępcami byli gen. Aleksander Zawadzki i gen. Karol Świerczewski.

Na początku czerwca 1943r. odbył się także I Zjazd ZPP, na którym wybrano władze Związku: Wasilewska, Berling, Bolesław Drobner, Andrzej Witos, Włodzimierz Sokorski, Stanisław Skrzeszewski. Uchwalono także program: organizowanie zbrojnej walki Polaków wraz z Armią Czerwoną, „sprawiedliwe granice na wschodzie" i „piastowskie" na zachodzie miała uzyskać odrodzona Polska, podstawą polityki zagranicznej -sojusz z ZSRR.

Korpus Polski wzić^ udział już w październiku J 943r. w bitwie pod Lenino. Chciano podkreślić wolę walki ramię w ramię z Armią Czerwoną. Skutki okazały się tragiczne: straty Korpusu wyniosły 25-30%.

W marcu 1944r. powstała I Armia Polska licząca początkowo 78 tyś. żołnierzy. Tymczasem w kołach wojskowych zaczęto snuć plany na temat możliwości przejęcia władzy w odrodzonej Polsce. W elekcie powstało Centralne biuro Komunistów Polskich z Aleksandrem Zawadzkim na czele. Czołowi działacze różnili się w poglądach na temat statusu przyszłej Polski. Część opowiadała się za formalną zależnością niepodległego państwa polskiego od ZSRR, inni widzieli natomiast Polskę jako jedną z republik związkowych ZSRR.

Rozpoczęły się działania mające na celu utworzenie przyszłych władz polskich na ziemiach wyzwolonych przez Armię Czerwona. W maju 1944r. do ZSRR przedostała się delegacja Krajowej Rady Narodowej, którą Stalin uznał za przedstawicielstwo narodu polskiego. Natomiast w wyniku wizyty drugiej delegacji KRN, która dotarła do Moskwy w lipcu 1944r. ustalono powstanie PKWN. Zakończyło to rolę polskich komunistów ZSRR, gdyż od tego momentu Stalin rozpoczął politykę faktów dokonanych tworzenia polskiego rządu.