1352738046

351

PRZEGLĄD PIŚMIENNIGT W A

wienie jej źródeł. Pewien głód duchowy, przejawiający się w asy-milacyi coraz nowych materyałów greckich, patrystycznych czy arabsko-żydowskich, szkolne traktowanie problemów i wynikający stąd charakter bezosobisty, objektywny, wykluczający nietylko ele-menta uczuciowe, ale i psychologiczne, narodowościowe, wreszcie dążność do godzenia, harmonizowania, do syntezy w przeciwieństwie do tendencyi krytycznej w myśli nowożytnej i ścisły związek z teologią, dochodzący czasem aż do zależności — są cechami formal-nenii średniowiecznej filozofii; w jej treści przeważa punkt widzenia transcendentny^ zaznacza się dominujące stanowisko metafizyki, i analiza logiczna pojęć, a na drugi plan ustępują zagadnienia teo-ryo-poznaw⁷cze i materyał empiryczny., Już tutaj wskazuje autor na pewien kompleks idei, stanowiących wspólny fundament wszystkich systemów schołastycznych, Odnajdujemy tu tezę De Wulfa, że nie można każdego poglądu średniowiecznego na świat zaliczać do scholastyki, że zatem wszystkie prądy panteistyczne należy wyosobnić wtenczas, kiedy się mówi o samej filozofii schólastycznej. W dziejach scholastyki zachodzi okres stopniowego rozwoju (Zeit der wer~ denden Schólastik) i okres rozkwitu (Zeit der entwickelten Schólastik), kończący się faząr przejściową, prowadzącą do bram czasów nowożytnych (ffbergang zur neueren Zeit). Postać św. Tomasza z Akwinu skupia na sobie w przedstawieniu Baeurnkeia wszystkie promienie, gdyż w jego syntezie filozoficznej uwydatniony jest cały ten zrąb myśli (das Gemeingut), jaki się stopniowo ustalił i wszedł jako część podstawową do wszystkich systemów schołastycznych. Jako najogólniejszy rezultat z przedstawienia Baeumkera wynika sąd, że w pierwszym okresie scholastyki dominowała myśl platońska, w drugim pery pat etyczna, a na schyłku myśl krytyczna. Dzieło badacza monachijskiego jest syntetycznym szkicem historycznym, gdzie każdy rys, każde zdanie budzi u znawcy rój dalszych myśli, dając nawet silną rozkosz estetyczną, ale dla tego, co się nie zajmował bliżej filozofią średniowieczną, dla tego, co nie zna szczegółów, niejeden pogląd autora będzie trudny do zrozumienia łub może wywołać błędną infeipretacyę.

Najwięcej szczegółowych wiadomości i wykład niemal analityczny znajdujemy u M. Baumgartnera. Już same rozmiary dzieła świadczą bardzo jasno o tern, jaka zachodzi różnica między dzie-wiątem wydaniem drugiego tomu Ueberwega-Heinzego, a wydaniem dziesiątem w opracowaniu Baumgartnera : całość urosła o 500 stron.