1352738231

zamyśl³¹¹⁰ powiedzieć, to znaczy od tzw. znaczenia wyrażonego k intencji

Grice wprowadził dwa pojęcia, które służą do pokazania dodatkowego sensu (sensu, który istnieje poza podstawowym sensem słów). Jest to tzw. implikatura umowna i implikatura

konwersacyjna. Jeżeli chodzi o implikaturę umowną, to zawsze jest przekazywana ta sama implikatura bez względu na kontekst. Natomiast implikatura konwersacyjna zmienia się według kontekstu. Implikatury umowne nie są zbyt liczne, Levinson⁵⁶ wymienia cztery: ale, nawet, dlatego, jednak

Teoria Grice'a zakłada, że komunikacja polega na obustronnej współpracy partnerów

rozmowy

nadawcy i odbiorcy. Żeby osiągnąć sukces komunikacyjny, to trzeba kierować się

zasadą kooperacji oraz maksymami konwersacyjnymi. Zasada kooperacji polega na współpracy

uczestników rozmowy, na ich realizacji ogólnego celu rozmowy. Grice opisuje

zasadę

następująco:

55

U czyń swój wkład do konwersacji taki, jaki jest wymagany na danym etapie, na

którym się znajduje, poprzez akceptację celu lub kierunku wymiany werbalnej, w którą jesteś

zaangażowany

(O /

Zasada kooperacji wspierana jest następującymi maksymami konwersacyjnymi:

maksyma jakości: Staraj się czynić swój udział takim, aby był zgodny z prawdą: 1) nie mów tego,

o czym sądzisz, że jest fałszywe; 2) nie mów tego, dla czego nie masz należytego uzasadnienia. -maksyma ilości: 1) Uczyń swój udział tak informatywnym, jak to jest wymagane z punktu widzenia

aktualnych celów wymiany

Nie czyń swego udziału bardziej informatywnym niż to jest

wymagane

maksyma odniesienia: Mów na temat, maksyma sposobu: Mów zrozumiale: 1) unikaj niejasności wyrażania; 2) unikaj wieloznaczności,

3) mów zwięźle (unikaj niepotrzebnej rozwlekłości); 4) mów w sposób uporządkowany

Grice przypuszcza, że efektywna konwersacja przebiega jak przy stosowaniu maksym, tak zarówno przy ich łamaniu. Złamanie jednej lub więcej maksym powoduje według teorii Grice'a nastąpienie tzw. implikatury konwersacyjnej.

Ta jest wynikiem procesu wnioskowania, który rozpoczyna się wtedy, kiedy odbiorca uświadomi sobie, iż jego partner rozmowy łamie niektóre zasady zwięzłej komunikacji, ewentualnie iż dochodzi do sprzeczności między tym, co od nadawcy oczekiwano i tym, co faktycznie mówiono⁵⁸. Innymi słowy implikatura konwersacyjna odpowiada temu, co jest w konwersacji powiedzano w sposób niejawny, ukryty. W wypowiedzi według Grice'a dużą część

56    Levinson S. C: Pragmatics. Cambridge University Press, Cambridge 1983.

57    Kępa-F igura D.: Giy językowe w komunikacji radiowej w: Przemoc w języku mediów? Analiza se manty c pragmatyczna audycji radiowych Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskej, Lublin 2004, str. 98-102

58    Hirschova M.: Pragmatika v ćeśtine. Univerzita Palackeho v Olomouci, Olomouc 2006.

24