1687289255

predykatów, ani przy użyciu semantyki możliwych światów ma swe źródło w zjawisku okazjonalności. Zdanie:

(5)    Teraz jestem tutaj.

nie może być wypowiedziane w takim kontekście, w którym nie będzie ono prawdziwe. Chociaż nie powiedzielibyśmy, że jest to tautologia, to jednak musimy przyznać, że (5) jest zawsze prawdziwe. Reguła konieczności każe nam zatem zaakceptować również zdanie:

(6)    Konieczne, że teraz jestem tutaj.

Jednak (6) wydaje się niemożliwe do przyjęcia. Zdanie (5) mówi przecież o czysto przygodnym fakcie, że jestem tutaj lub gdziekolwiek indziej.

Z powodu pojawiania się podobnych problemów podczas interpretowania zdań tego typu, logicy wynaleźli pojęcie zdania wiecznego. Zdanie wieczne, to zdanie, którego znaczenie nie zależy od tego kto je wypowiada (a także gdzie i kiedy, itd.). Jednym z zawodnych choć akceptowanych założeń jest założenie, że dowolne zdanie jest kompletnie równoważne jakiemuś zdaniu wiecznemu. W konsekwencji nie byłoby potrzeby ani używania zdań takich, jak (5), ani tym bardziej ich badania. Chociaż pewni logicy, wliczając w to tak wpływowych jak Quine, argumentowali przeciwko temu założeniu, to jednak nie zostało ono ostatecznie odrzucone. Jest ono stale obecne, zwłaszcza, kiedy nauczamy logiki studentów, analizując przykłady z języka codziennego. Z pragmatycznego punktu widzenia drugorzędną kwestią jest, czy i jak dalece to założenie jest prawdziwe. Istotne jest, że okazjonalne zdania, takie jak (5) są w powszechnym użyciu. Nie wolno więc udawać, ani że takie zdania nie istnieją, ani uważać ich za wyjątkowe, nieformalne lub niepoprawne. Konieczna wydaje się natomiast potrzeba takiej logiki języka naturalnego, która traktowałaby je jako normalne, typowe obiekty rozważań.

Od wczesnych lat siedemdziesiątych skonstruowano wiele systemów logicznych, które, lepiej lub gorzej rozwiązywały problemu wyrażeń okazjonalnych. David Kapłan (1978), Stalnaker (1970), Max. J. Cresswell (1973) skonstruowali logiczne systemy, które krok po kroku coraz bardziej zbliżały się do zwykłego użycia języka. Pominiemy tutaj szczegóły proponowanych przez nich systemów. Podstawowym założeniem przyjmowanym w tych rozwiązaniach było rozróżnienie pomiędzy wypowiadanym zdaniem a wyrażanym sądem. Droga od pierwszego do drugiego wiedzie poprzez kontekst. Okazjonalne wypowiedzi są ściśle zależne od kontekstu. Do dziś nie podano

7