3784493343

nowo powstałej Galerii Pracowni Filmu, Dźwięku i Fotografii - Niezbudka przy Gminnym Ośrodku Kultury w Michałowie. Kolekcjoner został dyrektorem galerii i udostępnia w niej swoje zbiory: m.in. kilkadziesiąt tysięcy starych fotografii i pocztówek dotyczących Białostocczyzny i Kresów II RP. W Niezbudce mieszkańcy mogą współtworzyć galerię zdjęć związanych z historią Podlasia. Również Archiwum Jerzego Turowicza, obecnie nie podlegające żadnej organizacji, prowadzone przez wnuka redaktora naczelnego „Tygodnika Powszechnego", jest archiwum społecznym - prowadzone z myślą o udostępnianiu zbiorów, katalogowane i digitalizowane.

Archiwów społecznych nie sposób więc definiować jedynie na podstawie statusu właściciela zasobu. Można wskazać te archiwa, które na pewno są społeczne, a także te, które na pewno nimi nie są, ale istnieje wiele przypadków mniej oczywistych. AS-y to archiwa nietypowe, szukają swojego miejsca w organizacjach pozarządowych, ale i otwartych na potrzeby społeczne instytucjach samorządowych. Brak finansowania budżetowego nie może być więc kryterium decydującym.

Cele AS-ów nie różnią się zasadniczo od celów innych archiwów - są to: gromadzenie, ewidencja, przechowywanie, opracowanie, zabezpieczanie, udostępnianie oraz prowadzenie działalności informacyjnej. Bardzo różnią się jednak stopniem realizacji poszczególnych zadań. Niektóre z braku środków nie mogą pozwolić sobie na regularne udostępnianie materiałów czy prowadzenie czytelni - robią to na życzenie lub okazyjnie, przy okazji wystaw. Nie chcemy takich podmiotów wyłączać, mając nadzieję, że objęcie archiwistyki społecznej opieką państwa umożliwi im spełnianie wszystkich funkcji archiwum. Kluczowa więc dla ich rozpoznania będzie wola szerokiego i bezpłatnego udostępnienia materiałów archiwalnych.

Archiwami bywają instytucje, które same siebie nazywają muzeum czy galerią. Znaczący przypadek stanowią tu prywatne muzea, takie jak istniejące od 1994 roku Muzeum Włodzimierza Wysockiego w Koszalinie, posiadające jedną z największych na świecie kolekcji dotyczących poety. Instytucja nie jest finansowana przez samorząd ani żaden inny podmiot - to inicjatywa dwóch osób. Muzeum mieści się w prywatnym mieszkaniu, rocznie odwiedza je około 3 tysięcy osób; wstęp jest bezpłatny. Często w przypadku oddolnych przedsięwzięć, nazwanie siebie muzeum czy archiwum jest wynikiem jakiegoś początkowego założenia, które później się zmienia. Dziś zresztą w dyskursie naukowym czy w strategiach instytucji kultury przeważa tendencja do zacierania tych różnic - galerie, muzea, biblioteki i archiwa nazywa się często sektorem GLAM (z ang. Galleńes, Librańes, Archwes, Museums) Postuluje się też integrację sektora - ideę tę promuje m.in. David Ferriero, dyrektor The National Archives and Records Administration w Stanach Zjednoczonych, który twierdzi, że trzeba działać w poprzek dyscyplin, bo tego wymaga użytkownik. Tym bardziej archiwa powstające oddolnie mają tendencję do zacierania tych różnic.