3784493745

1 I KRÓTKA HISTORIA PIENIĄDZA ¹ W GOSPODARCE

potrzeby,

» podział pracy pozostaje jedynie w ramach

Jak wyglądałby świat bez pieniądza? Trzeba by wyobrazić sobie sytuację, w której gospodarstwo domowe produkuje dobra wyłącznie na własne potrzeby, tak aby je wszystkie zaspokoić. Jeśli więc nie dochodzi do wymiany handlowej, a gospodarstwa domowe są samowystarczalne, pieniądz nie jest potrzebny. Mówimy wówczas o gospodarce naturalnej. Była ona charakterystyczna dla pierwotnych wspólnot, a dziś praktycznie nie występuje.

W gospodarce naturalnej:

» pieniądz nie jest potrzebny,

» nie ma wymiany handlowej,

» dobra są produkowane tylko na własne

Wspólnoty stopniowo się zwiększały, przemieszczały na nowe obszary, stykały się z innymi zbiorowościami - rozszerzały się więc ich potrzeby. To spowodowało powstanie i rozwój specjalizacji, zaczęto wymieniać nadwyżki dóbr (wszystkiego, co zostało wyprodukowane w większej ilości niż ta, która była potrzebna w grupie) na inne dobra, których grupa nie wytwarzała. Podział pracy, który wtedy nastąpił, świadczył o postępie w rozwoju ekonomicznym i społecznym.

Kiedy wyroby dotąd produkowane na własne potrzeby stały się towarem (czyli powtórzmy: były wytwarzane w ilościach przekraczających własne potrzeby producentów i oferowano je na sprzedaż), pojawiły się problemy towarzyszące wymianie barterowej (towar za towar):

» trzeba było znaleźć drugą stronę transakcji (nabywcę), która miała to, czego potrzebował sprzedawca, a sama będzie chciała od nas to, co mieliśmy w nadmiarze;

» aby obie strony nie czuły się oszukane, trzeba było ustalić relacje między towarami, które były przedmiotem wymiany;

» wymieniane ilości musiały odpowiadać obu stronom.

Ponieważ jednoczesne spełnienie tych warunków było trudne, a człowiek z natury dąży do usprawniania swoich działań, stopniowo w wymianie zaczęto używać w roli pieniądza innych towarów, z reguły dóbr konsumpcyjnych (np. suszonych ryb, zbóż czy soli, ale także muszelek), będących w powszechnym użyciu. Musiały być one podzielne, w miarę trwałe i występować w ograniczonych ilościach. Skoro towary te jako pierwsze zaczęły pełnić funkcje pieniężne, nazywano je pieniądzem pierwotnym.

211