628033551

PRASA, RADIO, TELEWIZJA... 27

W państwach kapitalistycznych podział pracy tak w gospodarce narodowej, jak i w komunikowaniu masowym, które zresztą jest jej ważnym elementem, dokonuje się żywiołowo za pośrednictwem rynku. W systemie gospodarki socjalistycznej podziału pracy nie determinują rynkowe formy wymiany dóbr; kierują nim odpowiednie organy planujące. Podobnie, nie na wolnej grze sił, ale na racjonalnym planowaniu opiera się rozwój i działalność masowych środków informacji i propagandy w państwie socjalistycznym.

W ustroju kapitalistycznym prasa, radio i telewizja konkurują o odbiorców, ale w ostatecznym rozrachunku konkurencja ta sprowadza się do konkurencji o zyski. Wzrost dochodów przedsiębiorstw telewizyjnych w dziedzinie reklamy oznacza zmniejszenie się dochodów przedsiębiorstw prasowo-wydawniczych. Z tego względu konkurencja między prasą, radiem i telewizją w społeczeństwie kapitalistycznym, dyktowana dążeniem do maksymalizacji zysków, ma charakter antagonistyczny: występuje tu istotna sprzeczność interesów każdego z trzech mediów.

W społeczeństwie socjalistycznym czynnikiem decydującym o rozwoju prasy, radia i telewizji nie jest ich dochodowość, ale dobro społeczne. Prasa, radio i telewizja mają wspólne cele, a więc tym samym antagonistyczny konflikt między nimi nie może występować (co oczywiście nie znaczy, że nie mogą występować konflikty między poszczególnymi osobami związanymi z prasą, radiem i telewizją). Brak antagonistycznej sprzeczności między mediami nie wyklucza przecież współzawodnictwa między nimi.

Aby współzawodnictwo nie przerodziło się w konkurencję, warto w interesie społecznym dokonać ogólnego podziału pracy między środki masowe na tej samej zasadzie, jak się ustala zakres i zasięg oddziaływania poszczególnych dzienników i czasopism. Każdy ze środków masowych ma swoiste cechy, które go szczególnie predestynują do wypełniania określonych funkcji społecznych. Analiza tych cech może się stać podstawą najbardziej racjonalnego podziału zadań w imię optymalizacji oddziaływania.

Dotychczasowe doświadczenia najbardziej rozwiniętych krajów kapitalistycznych pod względem tendencji rowojowych prasy, filmu, radia i telewizji podsumowuje znany wykres M. De Fleura. Ilustruje on tę prawidłowość, że zasięg każdego środka komunikowania

Krzywe rozpowszechnienia czterech mediów; szczytowy punkt rozwoju każdego z nich przyjęto

za 100%