3784494835

I. Pomyślne starzenie się i starość

1. Charakterystyka procesu starzenia się

Kwestia adresowania propozycji ćwiczeń fizycznych dla osób starszych wymaga zawsze zwrócenia uwagi na specyfikę tego okresu życia człowieka. Z jednej strony należy uświadomić sobie globalny charakter procesu starzenia się i jego konsekwencje wyrażające się m.in. wzrostem zapotrzebowania na opiekę rodzin i instytucji nad osobami starszymi - zarówno tymi cieszącymi się względnie dobrym zdrowiem i sprawnością, jak też wymagającymi leczenia. Z drugiej strony trzeba uwzględnić charakterystyczne dla tego etapu życia uwarunkowania biologiczne i społeczne detenninujące w różnym stopniu aktywne starzenie się człowieka. Wielu autorów polskich oraz zagranicznych daje wyraz wymienionym uwarunkowaniom starzenia się. Bliższemu omówieniu przedstawionych aspektów poświęcony jest właśnie ten rozdział.

1.1. Etapy życia człowieka a status społeczny osób starszych

Znaczenie zagadnienia starzenia się i starości¹, rozumianego jako akumulacja osobniczych zmian fizycznych, psychicznych oraz społecznych w przebiegu czasu, jest nie tylko wynikiem pojawienia się we współczesnym świecie pilnych wyzwań demograficznych², antropologicznych³, ale również tych o charakterze moralnym, wyrażających się szacunkiem wobec starszych pokoleń⁴ i skłaniających do podejmowania działań skierowanych na realizację potrzeb seniorów⁵. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych⁶ wzrost w skali całego świata starzenia się społeczeństw - starzenie się populacji jest wiązane ze wzrostem liczby i proporcji ludzi starszych w społeczeństwie na skutek migracji, przewidywanej długości życia oraz spadku wskaźnika urodzin -wpływa na osoby starsze, skłaniając je do bycia stale aktywnymi, chociaż zakres ich możliwości zawodowych i zdrowotnych maleje. Dodatkowo, zróżnicowanie to pogłębia się w zależności od tego, czy proces starzenia się społeczeństw dotyczy krajów rozwiniętych, czy krajów podlegających rozwojowi. Podobne tendencje w starzeniu się populacji odnotowują polscy gerontolodzy. Elżbieta Trafiałek⁷ łączy problem ubożenia seniorów z ich statusem społecznym, na który wpływają rosnące koszty leczenia przy równoczesnym spadku siły nabywczej emerytur. Również Tomasz Kostka⁸ wskazuje, poza innymi, na bariery finansowe, uniemożliwiające seniorom korzystanie w pełni z rehabilitacji. W problematyce starzenia się nie można pominąć kwestii związanych ze zdrowiem.

7

1

   J. Perek-Bialas, A. Ruzik, Aging in Poland: current State, its causes and implications. http://rcl 1-sociology-of-aging.org/system/files/Poland.pdf. 2005.

2

   U. Lehr, The demographic change challanges and chances for all generations. http://www.wdassociation.org/dePage. 2006; ks. J. Śledzianowski, Demograficzna starość Polski, [w:] Demograficzne i indywidualne starzenie się, pod red. A. Zycha, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2001, s. 11-23.

3

   C. Fiy, Anthropology and the Riddles of Age, [w:] The Ageing Jigsaw: Interdisciplinary Approaches to Understanding Old Age. Abstracts, British Society of Gerontology, University of Wales, Bangor, 2006, s. 25-26.

4

^x Jan Paweł O, Letter to the Elderly, [w:] Letter of His Holiness Pope John Paul II to the Elderly, http^/www.vaticaavafooly_father/ john_paul_ii/letters/hfjp_let_01101999_elderly_en.htr. 1999.

5

   A. Zych, Trzy szkice o starości, [w:] Demograficzne i indywidualne starzenie się, pod red. A. Zycha, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2001, s. 149-160.

6

   W. Makula, My review on the 6th World Ageing&Generations Congress, St. Gallen, 25-28 August 2010, ..Antropomotoiyka" 2010, nr 51, s. 111-115.

7

   E. Trafiałek, Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej. Wszechnica Świętokrzyska. Kielce 2006. ²T. Kostka, Rehabilitacja i aktywność ruchowa osób w starszym wieku, [w:] Geriatria. Wybrane zagadnienia, pod

8

red. K. Galusa. Elsevier Uiban&Partner. Wrocław 2007. s. 277-278.