3784496618

opisują zalecone do stosowania technologie oraz związane z nimi parametry i kryteria etapów pośrednich w pracach geodezyjnych i kartograficznych [Wysocki 1992].

2.3. ZARYS HISTORYCZNY ROZWOJU GEODEZJI

Historia geodezji sięga od 3 do 5 tysięcy lat przed nasza erą. Zanim uzyskała ona dzisiejszy kształt i znaczenie przeszła wiele przeobrażeń i istotnych zmian. Jednym z najstarszych, jeśli nie najstarszym ze znanych pomiarów, które możemy zaliczyć do prac geodezyjnych było obliczenie promienia Ziemi przez żyjącego w III w. p.n.e. matematyka i filozofa Eratostenesa z Cyreny (ok. 275-194 r. p.n.e.). W egipskiej Syenie (obecnie Sawfana) zaobserwował on, że w czasie zrównania dnia z nocą tyczka wbita pionowo w ziemię nie rzuca cienia. Zaglądając w południe do studni sprawdził, że promienie biegły prosto na jej dno. Wywnioskował zatem, że jeśli ustawi drugą tyczkę w innym miejscu południka i w południe (tego samego dnia roku) rzuci ona cień, będzie to dowód na to, że Ziemia nie jest płaska, lecz kulista. Jako matematyk wiedział, że do obliczenia jej obwodu wystarczy tylko zmierzyć długość tego cienia i odległość między tyczkami Za taką "tyczkę" posłużyła mu kolumna w Aleksandrii oddalonej o prawie 800 kilometrów od Sawfany (rys. 3). Na tej podstawie obliczył, że obwód Ziemi wynosi 250 tys. stadiów. W zależności od przyjętej wielkości tej jednostki (ok. 157 lub 185 m) otrzymany rezultat waha się pomiędzy 39,3 a 46,6 tys. km. Wynik jest zatem bardzo dokładny, biorąc pod uwagę niedoskonałe metody pomiaru oraz przyjęcie błędnych założeń. Sądzić jednak należy, że błędy popełnione przez Eratostenesa skompensowały się (oba miasta nie leżą na jednym południku - różnica wynosi ponad 3°, Sawfana nie znajduje się - na istotnym dla założeń - Zwrotniku Raka, a odległość między miastami, którą uczony określił na podstawie czasu przejścia karawany, wynosi tylko 725 km). Podobny wynik uzyskał Posidonius (135-51 rok p.n.e.) z pomiaru odległości pomiędzy Aleksandrią i wyspą Rodos [http://www.geoforum.pl/pages/index. php?page=geo_sw_2].

12