3784496997

Rola malej retencji w aspekcie przyrodniczym, gospodarczym i ekonomicznym 7

-    wzrost wilgotności powietrza w przypowierzchniowej warstwie atmosfery, co przekłada się na łagodniejszy klimat,

-    wzrost zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,

-    wyrównanie (złagodzenie) zmienności przepływów w ciekach, a w szczególności złagodzenie kulminacji fal powodziowych i także głębokich niżówek. Skutki powodzi są powszechnie znane i nie wymagają szczegółowego opisu, jednak głębokie niżówki są często katastrofalne dla życia biologicznego w wodach powierzchniowych i obszarach bagiennych, a także powodują wzrost koncentracji zanieczyszczeń, co w konsekwencji prowadzi do bezużyteczności tych wód.

Retencja wody jest zjawiskiem naturalnym i w środowisku nie przeobrażonym przez człowieka w naszych warunkach klimatycznych jest z reguły wysoka. Działalność człowieka może w istotny sposób zmienić wielkość retencji naturalnej jakiegoś określonego obszaru lub elementu uczestniczącego w obiegu wody w przyrodzie. Niestety, w większości przypadków ingerencji człowieka mamy do czynienia ze zmniejszeniem się retencji, co jest zjawiskiem niekorzystnym.

Przeciwdziałanie zmniejszaniu się retencji - spowodowanemu działalnością gospodarczą zarówno rolniczą, jak i przemysłową i urbanizacyjną - jest jednym z podstawowych działań racjonalnej gospodarki wodnej. Działania zmierzające do zwiększenia retencji wodnej można podzielić na dwie grupy:

-    działania przywracające retencję naturalną, nazywane często metodami nietechnicznymi. Do tej grupy należą miedzy innymi: zwiększanie stopnia lesistości terenu, przywracanie pierwotnego stanu podmoklości i bagien, a także odtwarzanie naturalnego stanu (rena-turyzacja) wód pow ierzchniowych i ich najbliższego otoczenia, w tym w szczególności dolin rzecznych.

-    działania techniczne prowadzące do powstawania retencji sztucznej. W tej kategorii znajdują się wszelkie budowle piętrzące, zaczynając od małych grobli podnoszących o kilkadziesiąt centymetrów poziom wody w obrębie podmoklości, a kończąc na wielkich sztucznych zbiornikach zaporowych.

Istotnym czynnikiem w planowaniu działań zmierzających do zwiększenia retencji wody jest analiza ekonomicznej efektywności tych działań. Wiele analiz ekonomicznych wykonanych w tym zakresie wykazuje, że małe przedsięwzięcia są znacznie bardziej ekonomiczne. Według danych przedstawionych przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych koszt retencjonowania 1 m³ wody w dużych zbiornikach retencyjnych wynosi od 15 do 40 zł, a w zbiornikach małej retencji mieści się w granicach 2 do 5 zł. Tak zwana mała retencja, obok zdecydowanej przewagi w aspekcie ekonomicznym - jest kilkakrotnie tańsza - ma również wiele zalet w trudnym do wycenienia aspekcie środowiskowym:

-    bardzo często jest to przywracanie naturalnych warunków wodnych otoczenia,

-    jeżeli zmienia warunki środowiskowe, to w sposób łagodny i jedynie lokalnie,

-    wiele małych przedsięwzięć zlokalizowanych na określonym obszarze daje rezultat znacznie lepszy niż jedno duże. Wynika to z równomierności rozłożenia efektów i zmniejszenia odległości pomiędzy miejscem lokalizacji przedsięwzięcia a miejscami, w których spodziewamy się pozytywnych rezultatów.

Szczególną rolę w malej retencji pełnią małe sztuczne zbiorniki wodne, nazywane także zbiornikami malej retencji. Kryteria kwalifikowania, które zbiorniki należy zaliczyć do zbiomi-