3784497759

12 Tadeusz Borys

że się przejawiać wówczas w zwrocie: „nie ilość, lecz dobra/wysoka jakość", „lepsza/wyższa lub gorsza/niższa jakość", „dobra/wysoka lub zła/niska jakość".

Przykładem takiej uniwersalnej wartościującej definicji jakości jest klasyczne określenie Platona, że jakość to stopień osiąganej przez obiekt (przedmiot) doskonałości. Wartościujące znaczenie ma również zdanie: „albo wiek XXI będzie wiekiem jakości, albo nie będzie go wcale". Jest ono być może przerysowanym stwierdzeniem, ukazującym nader dobitnie rosnące znaczenie kategorii jakości jako przejawu dążenia do doskonałości, kategorii przenikającej i współtworzącej każdą sferę życia człowieka. Sugeruje wyraźnie, że przyszłość musi należeć do jakości jako fundamentalnego akcentu rozwoju, choć ilość jest z pewnością niezbędnym, komplementarnym opisem każdej rzeczy.

1.2. Uniwersalna jakość jako podstawa nauk o jakości

Uniwersalna definicja jakości jest podstawą ogólnej, interdyscyplinarnej teorii jakości. Pierwsza propozycja stworzenia takiej nauki została przedstawiona w pionierskich pracach Romualda Kolmana, w których stworzony został zarys merytoryczny kwalitologii jako nauki o jakości. Szczególne znaczenie mają tu trzy prace tego Autora z początku lat 70.: „Kwalitologia - nauka o jakości" [Kolman, 1971b], „Elementy kwalitologii" [Kolman, 1971a] i „Ilościowe określanie jakości" [Kolman, 1973]. Ważną zaletą proponowanego w nich ujęcia było podkreślenie uniwersalności przedmiotu badań teorii jakości oraz wyraźne inspiracje do wyodrębnienia w ramach ogólnej teorii jakości dwóch podstawowych działów (por. też [Borys,1991]):

- kwalitonomii jako opisowego działu teorii jakości; jest to więc dział, w którym przeważa werbalny sposób prezentacji i realizacji celów i zadań teorii jakości; cele te obejmują przede wszystkim: zagadnienia semantyczne, metodologiczne i historyczne wiedzy o jakości, w tym określenie praw, zasad, zakresu metodyki i semantykę (terminologię) tej nauki; teorię cech jakościowych, zagadnienia rozpoznawania natury obiektów, porządkowania, klasyfikacji i kategoryzacji obiektów ze względu na podobieństwo ich natury, w tym problemy homogeniczno-śd jakościowej, gradacji istotnośd (ważności) cech i zasad określania jakości (jako cel niehierarchicznych badań jakościowych) oraz jakościowe zagadnienie komparatytystyczne o charakterze wartośdującym (oceniającym, aksjologicznym);