3784498331

221

Poród domowy - anachronizm czy wybór i potrzeba świadomych kobiet?

W starożytnym Egipcie istniały już skomplikowane praktyki porodowe, nadzór nad przebiegiem porodu sprawowali kapłani i położne. Stosowano już wówczas narzędzia przypominające kleszcze, wykonywano cięcia cesarskie na zmarłej matce, wykonywano obroty za nóżkę oraz używano do zabiegów gotowanej wody, co stanowiło początek aseptyki. W okresie biblijnym w Egipcie, położnictwem zajmowały się tylko i wyłącznie kobiety.

W starożytnej Grecji nastąpił podział obowiązków położniczych, otóż porodami fizjologicznymi zajmowały się wykwalifikowane położne, natomiast porodami patologicznymi lekarze. Najsłynniejszą grecką położną była matka Sokratesa Fenerata.

W starożytnym Rzymie położnictwem zajmowały się kobiety specjalnie przyuczone do zawodu w domach kobiet rodzących. Do porodu używano krzesła porodowego, do ochrony krocza stosowano lnianą chustę, a pępowinę podwiązywano i przecinano nożem.

W XI wieku w Persji położnictwem zajmowały się tylko kobiety, porody odbywały się w domach rodzących w pozycjach siedzącej lub klęczącej, natomiast lekarze pełnili tylko role doradców [3].

W 1452 roku w Ratyzbonie wydano pierwsze przepisy normujące prace kobiet zajmujących się położnictwem. Przepisy te normowały prace położnych, określały ich prawa i obowiązki. Nauka zawodu trwała trzy do czterech lat, prawo wykonywania zawodu w dużych miastach udzielano na podstawie egzaminu. Po zdanym egzaminie następowało zaprzysiężenie położnej w sądzie.

W małych miastach położna otrzymywała prawo wykonywania zawodu na podstawie świadectwa moralności, wydawanym przez proboszcza [3].

W 1589 roku w Monachium powstała pierwsza szkoła kształcąca położne.

W 1780 roku przy Szkole Głównej Koronnej, dzisiejszym Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie została powołana do życia Katedra i Klinika Położnictwa [4].

W 1802 powołano do życia w Warszawie pierwszy Instytut Położniczy, a w 1820 unormowano przepisy, które obowiązywały położne pracujące w zawodzie.

W czasie II wojny światowej porody w większości odbywały się domach, podobnie jak to było na przełomie XIX i XX wieku. Po zakończeniu wojny większość województw miało szkoły położnicze lub pielęgniarsko-położ-nicze. Od 1950 roku zaczęto otwierać izby porodowe, prowadzone przez położne.

W drugiej połowie XX wieku zwiększono wymagania odnośnie wykształcenia położnych, wymagając świadectwa dojrzałości oraz wydłużając o pół roku czas nauki w szkołach położniczych. Współcześnie położne, aby uzyskać prawo wykonywania zawodu muszą ukończyć studia wyższe na kierunku położnictwo, trwające 3 lata ukończone tytułem licencjata położnictwa oraz mogą kontynuować naukę na 2-letnich studiach, kończąc je tytułem magistra położnictwa.

Opieka okołoporodowa - obecnie kompetencje położnych zostały ustalone przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Położnych (ICM). Obowiązują one również organizacje odpowiedzialne, za kształcenie z zakresu położnictwa w danym kraju. W Polsce kompetencje zawarte zostały w Ustawie o Zawodzie Pielęgniarek i Położnych oraz w Standardzie Opieki Okołoporodowej.

Położna w Polsce uzyskuje kompetencje zawodowe, po ukończeniu toku kształcenia na poziomie studiów licencjackich i magisterskich. Kompetencje te zostały ustalone na podstawie następujących dokumentów:

•    Europejska Strategia WHO kształcenia pielęgniarek i położnych,

•    Deklaracja Monachijska: Pielęgniarki i Położne na rzecz zdrowia,

•    Program WHO, FIGO, ICM 1992 „Bezpieczne macierzyństwo - pakiet matka-dziecko: wdrażanie zasad bezpiecznego macierzyństwa w państwach członkowskich”,

•    Program transformacji kształcenia pielęgniarek i położnych - projekt Ministerstwa Zdrowia 20005 [5]. Podział kompetencji położnej został ustalony w ten

sposób, aby odnosiły się one do poszczególnych etapów życia kobiety.

O tym, jak winna wyglądać opieka okołoporodowa nad kobietą w Polsce mówi Standard Opieki Okołoporodowej. Według standardu, celem opieki medycznej w czasie ciąży i okresu okołoporodowego jest „osiągniecie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka, przy możliwie jak najniższym poziomie interwencji medycznej" [6].

Położna sprawująca opiekę nad kobieta ciężarną ponosi całkowitą odpowiedzialność zawodową za wszystkie podjęte decyzje odnoszące się do prowadzenia ciąży, prowadzenia i przyjęcia porodu, oceny stanu zdrowia matki i nowonarodzonego dziecka. Natomiast, gdy wystąpią patologie położnicze, położna zobowiązana jest do przekazania ciężarnej pod opiekę lekarza położnika-ginekologa, który prowadząc taką ciążę czy poród, staje się osobą odpowiedzialną, za stan ciężarnej i jej dziecka, a sama położna staje się osobą asystującą.

Położna sprawująca opiekę prenatalną wraz z ciężarną winny ustalić plan opieki prenatalnej odejmujący elementy postępowania medycznego z uwzględnieniem czasu ich wykonywania oraz plan porodu obejmujący elementy postępowania podczas porodu. Oba plany mogą ulec modyfikacji w zależności od stanu zdrowia kobiety i dziecka. Podczas układania takiego planu ważne jest, aby umożliwić kobiecie wybór miejsca porodu, przedstawiając jej wyczerpujące informacje odnośnie wskazań i przeciwwskazań danego miejsca [6].

Porody domowe - współcześnie w Polsce poród w domu nadal budzi wiele kontrowersji. Społeczeństwo odzwyczaiło się od tego, że dzieci mogą się rodzić w domach. W przeciwieństwie do niektórych krajów Unii