3784498363

Wstęp

Izabela

Albrycht

Zwalczanie korupcji to zarówno konieczność zmian prawa, zwiększenia skuteczności działania organów ścigania, stworzenia sprawnego antykorup-cyjnego systemu instytucjonalnego, jak i istnienia powszechnie obowiązujących norm społecznych, a takżeprze-wartościowania postaw i mentalności każdego obywatela z osobna. Tym samym walka z korupcją musi mieć wieloaspektowy charakter.

Z wielości tych czynników zdają sobie sprawę polskie organizacje pozarządowe, które od lat 90 - tych XX w. podejmują różnorodne inicjatywy antykorupcyjne. Można podzielić je na kolejne fazy w zależności od tego, jaki aspekt walki z korupcją był w danym momencie rozwoju polskiej demokracji najbardziej istotny i priorytetowy orazzdiagnozowany przez organizacje jako ten mogący w największym stopniu przyczynić się do skutecznej walki z tą społeczną patologią.

I tak, w początkowej fazie młodej polskiej demokracji, organizacje pozarządowe zaangażowane były przede wszystkim w inicjowanie antykorupcyj-nych zmian legislacyjnych oraz konsultacje społeczne ustaw, wnosząc istotny wkład w prawne metody zwalczania korupcji w Polsce. W owym okresie priorytetowe było bowiem stworzenie dobrego prawa, ulepszenie procedur, likwidacja luk prawnych i instytucjonalnych w zakresie antykorupcji.

W momencie, kiedy fundamenty „dobrego" prawa powstały, a w jego wyniku powołano do życia także jednostki czy instytucje zajmujące się zwalczaniem korupcji, znaczącą rolą organizacji pozarządowych stało się monitorowanie władzy w zakresie przestrzegania prawa, efektywności i skuteczności działania instytucji administracji publicznej w wykrywaniu przestępstw korupcyjnych oraz realizacji strategii antykorupcyjnych.

Obecnie zaplecze instytucjonalne i prawne walki z korupcja w Polsce jest coraz bardziej skuteczne, staje się jednocześnie systemem raczej zamkniętym, który trudno jest w znacznym stopniu zewnętrznie modyfikować i regulować, można z nim jedynie współpracować wspierając oddolnie działania antykorupcyjne. Taką rolę, obok wsparcia eksperckiego i konsultacyjnego instytucji antykorupcyjnych, dostrzegam aktualnie dla współczesnych organizacji pozarządowych.

Co prawda organizacje pozarządowe, jako przedstawiciele suwerena, są nadal władne i kompetentne pełnić wszystkie wyżej wymienione funkcje, jednak akcent ich aktywności antyko-rupcyjnej powinien być raczej postawiony na działania ukierunkowane na aspekt psychologiczny i społeczny zjawiska korupcji. Dopóki w świadomości społecznej będzie przyzwolenie na korupcję, dopóty to zjawisko będzie występowało w dużym natężeniu. Warto pamiętać, że korupcja jest wynikiem indywidualnego wyboru moralnego każdego z nas, a uwarunkowania zewnętrzne w tym system prawno - instytucjonalny mogą jednie sprzyjać lub ograniczać jej występowanie. Społeczne projekty antykorupcyjne, takie jak projekt Instytutu Kościuszki „Małopolska bez korupcji" mają na celu zmianę postaw społecznych i przyczyniają się do rozwoju trendu etyczności oraz zmniejszenia poziomu przyzwolenia społecznego i tolerancji dla zjawisk korupcyjnych. Ich rezultatem jest także edukacja społeczna wskazująca na szkodliwość praktyk korupcyjnych.

Dzięki społecznym inicjatywom organizacji pozarządowych rozwija się w Polsce społeczeństwo obywatelskie, a tylko w pełni rozwinięte społeczeństwo obywatelskie jest w stanie wspólnie zrealizować hasło projektu „Przerwijmy zmowę milczenia". Antykorupcyjne projekty społeczne, a także różne formy współpracy z organizacjami pozarządowymi zaliczyć należy do gamy skutecznych narzędzi prewencyjnych zwalczania korupcji. Należy wzmacniać zatem i wspierać współpracę rządu oraz agencji powołanych do zwalczania korupcji z organizacjami pozarządowymi w zakresie zwiększenia świadomości publicznej i promocja etycznych wzorców postępowania.

Izabela Albrycht - Członek Zarządu - Dyrektor Zarządzający Instytutu Kościuszki - politolog, absolwentka Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego i studiów podyplomowych Public Relations w Wyższej Szkole Europejskiej im. Ks. Tischnera wKrakowie.

7