3784500668

Wprowadzenie

niezbędną ramą dla polityki jest demokracja. Z polityką mamy do czynienia de facto w dwóch cywilizacjach starożytnych: helleńskiej i łacińskiej⁴⁹. W innych cywilizacjach mamy do czynienia tylko ze sposobami politycznego działania, ograniczonymi do niewielkiej grupy osób (jeden, niewielu lub wielu⁵⁰). Polityka w zależności od systemu rozszerza się (demokracja) lub się zawęża (autorytaryzm). Polityczne myślenie kształtuje się wraz z powstaniem państwa, natomiast polityka i polityk pojawiają się dopiero w demokracji jako ekskluzywne zajęcie obywateli, umożliwiające im etyczne życie i rozwój własnych umiejętności. Wraz z narodzinami polityki pojawia się komunikowanie. Zasadnicza różnica między antycznym a współczesnym rozumieniem polityki dotyczy wkroczenia polityki do sfery prywatnej⁵¹ we współczesności i wyrzucenia „przemocy domowej" poza nawias egzystencji człowieka. Polityka staje się wówczas synonimem wolności jednostki, a nie wspólnoty starożytnej (konsekwencja zwycięstwa rewolucji liberalnej)⁵².

W antyku helleńskim pojawia się także pogląd o polityce (sofiści drugiego pokolenia), dopiero w nowożytności (N. Machiavelli) i współczesności (M. Weber) pełniej wyrażony, jakoby polityka była działalnością zmierzającą do zdobycia i sprawowania władzy⁵³. W tym rozumieniu polityka jest zawężona do sposobów politycznego działania, jest de facto socjotechniką sprawowania władzy. W demokracji mamy zatem do czynienia z polityką (wolnością) i komunikowaniem, natomiast w autorytaryzmie z przemocą i socjotechniką (ilustracja 1).

komunikowanie polityczne

	Wielka Brytania Francja
ZSRR III Rzesza

socjotechniką

Ilustracja 1. Reżim polityczny a rodzaj komunikowania

Z rozważaniami o perspektywie politologicznej łączę bezpośrednio rozważania o koncepcji „politycznego języka" Arystotelesa, w której Stagiryta określa cel komunikowania, ale także definiuje politykę jako sferę praxis (działania). Traktuję to jako niezbęd-

⁴⁹    M.I. Finley, Polityka w śmiecie starożytnym, Kraków 2000, s. 68-69.

⁵⁰    Zob. Herodot z Halikarnasu, Dzieje, Warszawa 1959.

⁵¹    Dokonuję pewnego skrótu myślowego, współcześnie następuje jednoczesne zjawisko prywatyzowania się jednostek i poszerzania sfery publicznej, zawłaszczania domu przez państwo. Zob. A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość. „Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2001; P Dybel, S. Wróbel, Granice polityczności. Od polityki emancypacji do polityki życia, Warszawa 2008.

⁵²    B. Constant, Wolność starożytnych z wolnością nowoczesną porównana, Res Publica Nowa 2003, nr 7.

⁵³    M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Kraków-Warszawa 1998.