3784500876

Rozwój instytucjonalny

Jednym z najważniejszych elementów reformy usług publicznych w Wielkiej Brytanii było powołanie agencji wykonawczych, których zadaniem była realizacja zadań związanych ze świadczeniem usług na szczeblu centralnym. W 1987 roku rząd brytyjski opublikował raport zatytułowany „Usprawnienie zarządzania na szczeblu centralnym: Następne kroki” (lmprouing Management in Gouernment: the Next Steps), który zalecał podjęcie głębokich reform organizacyjnych w brytyjskiej służbie cywilnej. Przyjęto założenie o podziale korpusu służby cywilnej na szereg samodzielnych agencji, z których każda będzie odpowiedzialna za świadczenie określonej usługi. Agencje te (zwane obecnie agencjami wykonawczymi) miały odpowiadać przed poszczególnymi ministerstwami. W chwili obecnej, istnieje ponad 100 agencji wykonawczych, w których pracuje około 2/3 pracowników korpusu służby cywilnej.

Decentralizacja systemu zarządzania brytyjskim sektorem publicznym postrzegana jest przez kolejne rządy tego kraju, jako zagadnienie o kluczowym znaczeniu. Procesy decentralizacyjne przybierały różne formy. Jedną z nich stał się całościowy program prywatyzacji znacjona-lizowanych przedsiębiorstw, któremu towarzyszyło poddanie ich wymogom gospodarki rynkowej. Kolejną formą decentralizacji stało się oparcie usług publicznych - w zakresie opieki społecznej - na formule wolontariatu. Wzmocniono również udział obywateli w zarządzaniu usługami publicznymi m.in. poprzez zaangażowanie obywateli w prace różnego rodzaju ciał wybieralnych. Podstawową formą decentralizacji - w przypadku samorządu lokalnego - stało się rozszerzenie jego odpowiedzialności za dostarczanie usług publicznych na poziomie lokalnym.

Polityka „nowych kontraktów” była wyrazem dążenia do urynkowienia działania brytyjskiego sektora publicznego. Jako zasadę przyjęto stosowanie procedur przetargowych w przypadku udzielania zamówień publicznych. Oznaczało to możliwość konkurowania firm prywatnych z agencjami publicznymi na rynku świadczenia usług.

Wprowadzono ponadto rozdział ról między instytucjami określającymi rodzaj i charakter usług publicznych a instytucjami, które usługi dostarczają. Rozróżnienie między płatnikiem a dostarczycielem usług przyczyniło się do uznania zasady kontraktowania usług za podstawę procesu świadczenia usług publicznych. Doprowadziło to również do obniżenia kosztów świadczenia usług, a w wielu przypadkach do podniesienia ich jakości.

Dalsze rozszerzenie zakresu kontraktowania usług na szczeblu samorządu lokalnego nastąpiło dzięki Ustawie o Samorządach Lokalnych z 1992 roku (Local Government Acl). Zgodnie z jej postanowieniami, Komisja ds. Audytu (Audit Commission) została upoważniona do publikowania wskaźników efektywności działania samorządów lokalnych oraz do monitorowania efektywności ich działania w odniesieniu do tych, że wskaźników.

Wprowadzono wymóg upubliczniania przez władze lokalne informacji o efektywności realizowanych przez nie działań.

Oparcie polityki zlecania zamówień publicznych na mechanizmach konkurencyjnych, opisanych powyżej, skutkowało kilkoma praktycznymi konsekwencjami dla władz lokalnych. Po pierwsze, skłaniało je do analizy usług i monitorowania mechanizmów ich świadczenia. Po drugie, uzmysławiało im rzeczywiste koszty świadczenia usług. Po trzecie, pozwalało na budowanie planów określających cele średnio- i długookresowe w zakresie podnoszenia jakości usług. Po czwarte, umożliwiało obywatelom domaganie się usług zgodnych ze standardem określonym przez władze lokalne.

Celem tworzenia rynków lub quasi-rynków było zastąpienie scentralizowanej struktury instytucji sektora publicznego strukturą tworzoną przez wielu dostawców usług (zorientowanych na konkurowanie między sobą). Miało to prowadzić do powstania konkurencji w tych obszarach aktywności instytucji publicznych, w których to możliwe, pomiędzy różnymi producentami usług w różnych sektorach usług publicznych.¹

Wpływ podejścia rynkowego na reformy brytyjskiego sektora publicznego jest również bardzo widoczny w przypadku poszerzenia zakresu opłat za świadczenie usług publicznych. Opłaty te stanowią nie tylko przykład wprowadzenia mechanizmów rynkowych w proces świadczenia usług publicznych, lecz także stanowią przykład ograniczenia wydatków publicznych. Indywidualni odbiorcy płacą za usługę, która w innych warunkach musiałaby zostać opłacona ze środków publicznych (np. opłaty za dodatkowe usługi medyczne).

Tradycyjnie, proces świadczenia usług publicznych podlegał kontroli politycznej poprzez ministerstwa, stojących na ich czele ministrów i rządu oraz wybrany w wyborach powszechnych

1

Nie wszystkie usługi poddają się pełnemu urynkowieniu i mechanizmom konkurencji (np. służba zdrowia).